Рахат, мені тастап қоймадың тыныш

«Рахат, мені тастап қоймадың тыныш...» - Абайдың 1895 ж. М. Ю. Лермонтовтан тәржімелеген өлеңі. Лермонтовта да, Абайда да 20 жол. Кейбір басылымдарда өлең Лермонтовтың «И скучно, и грустно» деген шығармасының аудармасы деп қате көрсетілген. Соңғы кезде мұның Лермонтовтың «Хоть давно изменила мне радость» деп басталатын шығармасының аудармасы екендігін академик Ахметов анықтады. Абай Лермонтовтың тексін өзгертпей мағынасын жолма-жол сақтап, дәлме-дәл етіп аударған.

Өлеңнің 1-тармағы Абайда сәл басқаша «Рахат, мені тастап қоймадың тыныш», - деп келеді. Бірақ осы тармақ әрі қарай:

«Ғашықтар, ағайын дос - бәрі алдағыш, Жастық құмар, үміттің нұры қайтып, Күңгірт тартты, бәрінің аяғы реніш», -

деп жалғасқандықтан, түпнұсқаның мағынасы айтарлықтай өзгере қоймайды. Лермонтовтың өлеңіне негізгі арқау болған сарын Жалғыздығы, өмірден күткен үміті аяқталмағанын сөзіну. Сонымен бірге өлеңнен біз талай алданса да, тағдырға бас имейтін, именбейтін, қайғы келсе төзе білетін адамның бейнесін кереміз. Абай да өлеңдегі лирика қаһарманның осы қасиеттерін әсерлі, нанымды сипаттайды. Ол өмірдің соққан дауыл сияқты тез етіп кететініне әбден көзі жетсе де, жақсылықтан да әлі мүлде күдерін үзбеген. Абай өлеңдегі лирика қаһарманның осы қасиеттерін нанымды, әсерлі сипаттайды. Осы айтылғанды:

«Алладан бәрі бір деп тосып тұрмын,

Алғалы жақсылықты, я өлгелі»,-

деген түйінді ойды білдіретін сөздердей-ақ айқын аңғаруға болады. Шығарма 11 буынды қара өлең ұйқасы (-а, -а, -б, -а) өрнегімен кестеленген. Алғашқы рет 1909 ж. С.Петербургте жарық керген «Қазақ ақыны Ибраһим Құнанбайүғылының өлеңі» атты жинақта жарияланған. Өлең басылымдарында аздаған текст. өзгерістер кездеседі. 1945, 1954, 1957, 1977 жылғы басылымдарда Мүрсейіт қолжазбаларының негізінде 1-шумақтың 3-жолы «Жастық құмар, үміттің нұры қайтып» болып берілсе, бұл жол 1909 жылғы жинақта «Жастық қуат, үміттің нұры қайтып» делінген. 1945жылғы басылымда 3-шумақтың 2-жолы «Ант етемін жалғанда жан табылмас» болса, кейінгі басылымдарда «Ант етемін жалғанын жан табылмас». 1945, 1954, 1957, 1977 жылғы басылымдарда 3-шумақтың 3-, 4-жолдары Мүрсейіттің 1910 жылғы қолжазбасы негізінде «Өзі алданып, өзгеден соққы жеген, Және езі біреуді алдай алмас» түрінде қабылданған. Ал бұл жолдар 1909 жылғы жинақта «Өзі алданып, кісіден соққы жеген, Және өзі біреуді алдай алмас» болып жазылған.