Сарғыш сарана
| Сарғыш сарана | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||
| Ғылыми топтастыруы | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| Екі-есімді атауы | ||||||||||||||||
| Hemerocallis lilioasphodelus L. emend. Hyl., 1753 |
Сарғыш сарана (лат. Hemerocallis lilioasphodelus) – шырыштар тұқымдасына жататын Қазақстанда сирек кездесетің түр. Тек Солтүстік Қазақстанда (Ертіс өзені) және Батыс Алтайдың бірнеше жерінде (Зыряновск пен Черемшанка маңында) кездеседі. Қазақстаннан тыс Батыс және шығыс Сібір, Моңғолияда, Қытай мен Жапонияда таралған. Ылғал сүйгіш түр, орман мен жайылма шалғындарында, сирек далалы және шалғынды тау беткейлерінде, сирек ормандарында, бұталар арасында өседі. Ашық түсті өте әдемі түтік тәрізді қоңырау гүлдермен еріксіз назар аудартады. Сарғыш сарана мәдени түрде өте ертеден белгілі және бақ өсімдігі ретінде 2 мың жылдан бері өсіріледі. Қазіргі кезде көптеген мәдени сорттары бар. Бірақ жабайы түрі өзінің әдемілігін әлі жоғалтқан жоқ, сондықтан осы күнге дейін гүл өсіріушілер арасында өте танымал. Бұл өсімдік Қытайда да көпке танымал, бірақ көбіне дәрілік және тағамдық түрінде пайдаланылады. Құрғақ гүл бүршіктері тамаққа пайдаланылады.Оларды тарымен және қытайбұршақпен бірге пісіреді, көбіне ет тағамдарына дұздық ретінде даярлайды. Түрдің Қазақстандағы тіршілік орталары бір - бірінен өте алшақ орналасқан, саны төмен. Негізгі қауіп - гүлдеген өсімдіктерді гүл шоғырына жинау. жақын арада табиғи популяцияларының жағдайын анықтап, арнайы қорғалатын жер бөлу керек.
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Қазақстан өсімдіктер әлемінің асыл қазынасы