Солтүстік Қазақстан артезиан алабы

СОЛТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН АРТЕЗИАН АЛАБЫ – жер асты суы өңірі. Орталық Қазақстанның ұсақ шоқылары мен Батыс Сібір ойпатының оңтүстік шетін қамтыған. Алаптың күшті арынды сулары бор кезеңінің құмды шөгінділерімен қоса, палеоцен-эоцен және олигоценнің құм-сазбалшықты қабаттарымен байланысқан. Минералды жоғары, өнімдері аз жер асты сулары кейбір жерлерде юра кезеңінің құм-сазбалшықты және палеозойдың жарықшақтық тау жыныстарында бар. Арынды сулар кең көлемді қамтып, оңтүстіктен солтүстікке қарай тереңдей түседі. Бор кезеңінің сулы кешенінде олардың тереңд. алаптың оңтүстігінде 200 – 300 м болса, солтүстікке қарай 500 – 800 м-ге дейін жетеді. Тереңде жатқан бор және палеоцен-эоцен горизонттарының сулары Орталық Қазақстан таулы қыраттарының жарықшақты қабаттарының суларымен, Тобыл-Обаған ойпатынан келетін тұзды және Ертісмаңындағы аз тұзды сулар арқылы толысады. Жоғары олигоцен қабаттарының астындағы құмды шөгінділерден құралған ойпаттар қысқы-көктемгі жауын-шашын суларымен толығады. Су алмасу жағдайлары өте қиын орналасқан бор және палеогендік сулар жоғары минералдылығымен ерекшеленеді. Олардың құрамы хлорлы, натрийлі минералд. 8 – 12 г/л-ге жетеді. Сарыарқаның ұсақ шоқыларына жанасқан бор және палеогендік сулы қабаттардың минералд. 3 – 5 г/л. Бор шөгінділерінің жер асты суларының өнімд. әдетте 1 – 3 л/с-тан аспайды. 700 – 1300 м тереңдіктегі судың температурасы 30 – 50С. Алап суларының елді мекендерді сумен жабдықтаудағы маңызы төмен.