Сөзтізбе

Сөзтізбе – энциклопедиялық басылым үшін қысқаша түсінігі беріліп, көлемі көрсетілген атаулар тізімі. Кез келген энциклопедияның мәдениеті, сапасы, құндылығы оның сөзтізбесімен тығыз байланысты. Сөзтізбе төмендегідей қызметтер атқарады:

• а) мақалалар мен бүкіл басылымның көлемін анықтайды;
• ә) басылымның өн бойында материалдың берілу жүйесін жасауға негіз болады;
• б) әр ғылым саласының (мақала саны мен таңбасы бойынша) үлес ауқымын көрсетеді;
• в) басылымдағы бір-бірімен тығыз байланысты, бірін-бірі мазмұн жағынан толықтырып, анықтай түсетін мақалалар жүйесін, яғни сілтемелер жүйесін жасауға қызмет етеді;
• г) энциклопедияда берілетін карта, иллюстрация мен библиографиялық деректерді есепке алып, жоспарлауға мүмкіндік береді.

Энциклопедия сөзтізбесі тақырыптық және жалпы әліпбилік болып бөлінеді. Алдымен, салалық ғылыми редакциялар (маман кеңесшілерді қатыстыра отырып) немесе мамандарға тапсырыс беру жолымен ғылым салалары бойынша тақырыптық Сөзтізбе жобаларын жасайды. Мұнда мақаланың дәл атауы, көлемі (таңбамен) мен иллюстрациясы, портреті, картасы, библиографиясы, қажетті жағдайда қысқаша аннотациясы, сілтеме болатын мақаласы көрсетіледі. Тақырыптық сөзтізбенің барынша жетілдірілген нұсқасы қоғамдық талқылауға салу мақсатында жоғары оқу орындары мен ғылыми-зерттеу институттарына, шығармашылық одақтарға, ғалымдар мен мамандарға таратылады. Осы талқылау нәтижесінде түскен пікірлер мен ұсыныстар қорытылып, тиісті өзгерістер енгізілгеннен кейін, барлық тақырыптық сөзтізбелердің жиынтығы болып табылатын біртұтас әліпбилік Сөзтізбе жасалып бекітіледі. Мұнан кейін салалық редакция қызметкері қажетті өзгерістерді белгілі тәртіппен, дәлелді себептерге негізделген арнайы рұқсатпен ғана енгізе алады. Лингвистикалық сөздіктерде – жеке сөздердің әліпби тәртібіне түсірілген тізімі.