Сөйлеу ритмі

Сөйлеу ритмі, речевой ритм — құрылымдық сипат беруші, мәтін құраушы әрі экспрессивті-эмоционалды қызмет атқарушы, ұқсас, үндес сөйлеу бірліктерінің (единицаларының) үнемі қайталап отыруы. Ритм табиғаттың ырғақтылық тудыратын қалыпты күрделі зандылығының көрінісі. Ол — өлең, проза түріндегі көркем мәтіннің эстетнкалық негізі болып табылады. Әсіресе өлең мәтіндерінде айқын көрінеді, ал еркін диалог сөздерде азырақ байқалады. Сөйлеу ритмінің прозадағы бірлігі (единицасы) — с и н т а г м а, ал өлеңде — дыбыс, буын, өлең жолы, шумақ. Бұлардан тіл бірліктерінің иерархиялық (сатылы) жүйесі қалыптасады. Сөйлеу ритмінін қалыптасуында дыбыстық, интонациялық, синтаксистік, лексика-семантикалық тіл құралдарының бәрі де қатысады, мысалы, әр түрлі қайталаулар, синтаксистік параллелизмдер, интонациялық құбылыстардың үнемі қайталануы т.б.