Титан рудалары

Титан рудалары — титан металын бөліп алу экономикалық жағынан тиімді саналатын табиғи минеталдық түзілімдер. Титаннын жер қыртысындағы орташа мөлшері 0,61%. Басты минералдары − лейкоксиг, титаномагнетит, рутил, ильменит. Соңғы екеуінің маңызы күшті.

Типтері

Титан рудалар 4 генетикалық типке ажыратылады.

• Кендердің магмалық типі негізді жəне сілтілі интрузиялармен байланысты келеді. Бұларға пироксенит массивтерінде сеппе түрінде келген TiO₂ мөлшері 2-6%-тей титаномагнетит рудалары (Оралдағы Качканар), анортозит, габбро-анортозит, норит, диабаз массивтерінде орналасқан ильменит, ильменит-магнетит рудаларының рутил, апатит, сульфидтер аралас ірі шоғырлары, нефелинді сиениттерде, сілтілі сиениттерде, ультранегізді сиенитті интрузиялармен байланысты келген апатит, ильменит, сфен, пирохлор т.б. минералдардың қоспасв перовскит-титаномагнетит рудалары жатады.
• Шөгінді кендер палеозой - мезозой - антропоген жыныстарындағы ашық жəне көмілген қорымдар түрінде болады. Руда құрамында ильменит, лейкоксен, рутил болады.
• Қазіргі теңіз жағалаулық қорымдар платформаның көне жыныстарын теңіз мүжігінде жиналады. Қорымда ильмннит, рутил, циреон, монацит, кейде касситерит ұшырайды, титан минералдарының мөлшері 60-80%-ке дейін жетеді.
• Метаморфтанған кендер габброидтық жыныстар есесінен түзілген тақтм тастарда, метаморфизмге шалынған қорымдарда орналасады.

Қазақстандағы титар кендері түп жыныстардың мезозойлық, кайнозойлық үгілу қыртыстарында кездеседі.