Тілдік жағасырдай

Тілдік жағасырдай қандай да бір тарихи кезеңге қызмет көрсететін тілдер мен тілдік варианттардың иерархиясы (территориялық және әлеуметтік диалектілер, койне, жаргон, тілдердің функционалдық стилдері). Социум (этнос, саяси қоғам) белгілі бір тарихи кезеңде пайдаланатын тілдердің немесе тіл варианттарының иерархиялық бірлестіктердің шеңберінде таралады. Эндоглосты (бір тілден тарайтын жүйелердің жиынтығы) және экзоглосты (әр түрлі тілдер жиынтығы) Тілдік жағасырдай балансты (функциялары жағынан бірдей тілдердің немесе тіл варианттарының жиынтығы өзара бірдей коммуникативтік, функциялық қызметке ие болады) және баланссыз (функциялары бойынша мәртебелі не мәртебесіз тілдердің немесе тіл варианттарының жиынтығы әр түрлі коммуникативтік үстімдікке ие болады) демография бойынша теле-тең (демографиялық ортасы өзара тең тілдердің жиынтығы) және демографиялық жағынан тепе-теңдік сақталмаған (демографиялық орталары әр түрлі тілдердің жиынтығы) Тілдік жағасырдай ажыратылады. Диглосты және диглосты емес Тілдік жағасырдай бар. Мысалы, Венгрияда эндоглосты, баланссыз және диглосты (венгр тілінде тұрғындардың 99,4% сөйлейді, 8 диалект бар және әдеби тіл нормаға түскен); Қазақстанда экзоглосты, баланссыз, диглосты және демографиялық жағынан тепе-теңдік сақталмаған Тілдік жағасырдай орын алған.