Фауст (трагедия)
«Фауст» трагедиясы (нем. Faust. Eine Tragödie.) —Иоганн Вольфганг Гёте жазған трагедия, екі бөлімнен тұрады: нем. Faust: der Tragödie erster Teil (Фауст, трагедия: Бірінші бөлім) және нем. Faust: der Tragödie zweiter Teil (Фауст, трагедия: Екінші бөлім). Иоганн Фауст атты неміс аңыздарының батыры, дәрігер, ортағасырлық тұлғаның шынайы өмірінің тарихына арналып жазылған белгілі шығарма.
Мазмұны[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Трагедия негізгі сюжетке еш қатысы жоқ театр директоры мен ақынның пьесаны қалай жазу керектігі туралы ұрыстарымен басталады. Бұл ұрсыста директор ақынға көрерменнің қатал екенін, оның еш пайдасы жоқ екенін және өз ойының жоқ екенін айтады. Және де көрерменді өнер әрқашан қызықтырмайды – кейбіреулері қойылымға тек өзінің жаңа көйлегін көрсету үшін келеді дейді. Сол себепті ұлы шығарма жазудың еш маңызы жоқ, себебі көрермендер оны бәрібір бағаламайды дейді. Бұның орнына қолымызда бар нәрсені алдыға салып, оны шығармадағы байланыстың жоқтығымен таң қалдырған дұрыс дейді.
Түрлі, ертеректе жазылған оқиғаларда Фауст жанын салған Фауст туралы әрекеттер қайталанып отырды. Солай «Халық кітабында» Фауст өзінің жанын әлемнің бақытына ие болу үшін сатады. «Фауст дәрігерінің трагедиялық оқиғасында» Кристофер Марло Фауст өзінің атын мәңгілік ету үшін жанын сатты. Оның дәрілері көпшілікке көмегін тигізсе де — ол өліден тіріле алмайды, сол себепті шайтанның көмегін сұрайды. Гётенің Фауст трагедиясында Фауст өмірге түңілумен қарайды, әлемдегі бар нәрсені, өтірік пен күмәннан бастап махаббат пе отбасына, үмітке дейін қарғайды, өзіне өзі қол салғысы келеді. Бірақ, ол одан да жаман Құдаймен соғысатын Мефистофель әлеміне келеді, Фауст одан құтыла ала ма екен? Бұдан кейін, өлім өміріне немқұрайлы қарайтын Фауст Мефистофельге өзінің жанын әлемдік ғанибетке ұшырау үшін үшін сатады. Келісім бойынша Фаусттың жаны Мефистофельге кетеді, сол кезде Фауст өз өмірінің сол мезетін дәріптейді.
Фауст туралы бұның алдындағы аңыздарда ол бірнеше рет үйленбекші болады, бірақ некеге қарсы болған Мефистофельдің қысымымен адасуға ұшырайды. Гётенің интерпретациясында Фауст пен Мефистофель арасындағы неке туралы болған қақтығыс туралы ештеңе жоқ. Оның орнына Мефистофель Фаусттың Маргаритаға қосылуына көмектеседі (бірақ бұл жерде неке туралы сөз жоқ), бірақ ол Фаусттың сезіміне сыншыл көзбен қарайды. Олар жеке кездесу мүмкіндігіне ие болу үшін, Фауст Маргаритаға ұйықтататын дәрі беріп жібереді, ол оны өзінің анасына беру керек екен. Бұл дәріні ішкеннен соң қыздың анасы қайтыс болады. Кейін Маргарита өзінің аяғы ауыр екенін байқайды, сондықтан оның Валентин деген ағасы Фаустты қуады. Фауст пен Мефистофель қақтығыс кезінде Валентинді өлтіріп, қаладан кетіп қалады, Фауст Маргаританы оның рухын шабашта көрмейінше есіне алмайды. Бұдан кейін Фауст қыздан көмек сұрауға барады. Бірақ Маргарита өздерінің қыздарын өлтіргені үшін сотталып кеткен екен. Маргарита қашуға келіспейді де, Фауст оны сол жерде өлім ауызына тастап кетеді.
Фауст түскен фильмдер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
• 1897 — Фауст және Маргарита / Faust et Marguerite —Жорж Мельестің фильмі
• 1897 —Мефистофельдің бөлмесі / Le Cabinet de Méphistophélès —Жорж Мельестің фильмі
• 1903 —Фаусттың өлімі / La damnation de Faust —Жорж Мельестің фильмі
Сілтемелер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
• перевод Б. Л. Пастернака|http://lib.ru/POEZIQ/GETE/faust.txt
• перевод Н. А. Холодковского|http://lib.ru/POEZIQ/GETE/faust_holod.txt
• «Фауст, человек стремления». Духовнонаучные комментарии Р.Штейнера к «Фаусту» Гёте. Том I|http://rudolf-steiner.ru/72720000/-1.html