Функционалды-семантикалық өріс

Функционалды-семантикалық өріс - белгілі бір тілдің әр деңгейлік (морфологиялық, синтаксистік, сөзжасамдық және аралас лексика-синтаксистік т.б.) ортақ қызметі және белгілі бір семантикалық категория (Тілдік категория) негізінде өзара ықпалдас құралдарының жүйесі. Аспектуалдық, темпоралдық, локативтік және басқа Функционалды-семантик өріс тілдік категориялардың түрлері болып есептелінеді. Функционалды-семантик өpic құрамына негізгі категориялар санатында грамматикалық бірліктер, кластар, категориялармен бірге олардың қолданыс ортасындағы сол семантикалық категорияға жататын элементтер де кіреді. Функционалды-семантик өріс ұгымына грамматикалық бірліктердің формадан мағынаға қарай ғана бағытта емес, керісінше бағытта зерттелуі қамтылады. Функционалды-семантик өріс құрылымына орталық пен шеткі бөліктердің арақатынасы тән. Берілген семантикалық категорияға неғұрлым бейімделген тілдік бірлік Функционалды-семантик өріс орталығы (ядросы) болып табылады (Ф. Данеш және басқалары). Функционалды-семантик өpic құрылымдық түрлері көп: бірорталықты, көпорталықты, диффузиялық т.б. Қандай да болмасын тілдің функционалды-семантик өріс жүйесі функционалды грамматика зертеулерінің аймағында сипатталады. Грамматикадағы «өріс» ұғымы кеңес дәуіріндегі тілтану ғылымы зерттеулерінде 60-70-жж. бастап енгізіле бастады. Қазіргі кезде тіл ғылымында функционалды-семантик өpic теориясы «жүйе» және «орта» сияқты т.б. ұғымдармен байланысады.