Шегініс

Шегініс- шығармадағы оқиға желісіне тікелей қатысы жоқ басқа жай-жағдайларды кенжелей кірістіріп айту. Көбінесе әңгіме желісін үзіп, кідіріс жасаған кезде бұдан бұрынырақ болған жай тілге тиек етілетіндіктен, бұл тәсіл шегініс деп аталады. Кейде лирикалық, шегініс десе, кейде авторлық шегініс делінеді. Лирикалық шегіністе байқалып отырған жағдайға, суреттеліп отырған кейіпкерге автордың өз қатынасы, өз көңіл-күйі айтылады. Бұл оқиға баяндаушы өзі тікелей араласқандай әсер етеді. Ал авторлық шегініс баяндаушы тарапынан да берілуі мүмкін. Ә.Нұрпейісовтің "Қан мен тер" романында бір ауылға қонаққа келген Есбол деген қарт кісі Мөңке есімді адаммен кездесіп отырып, оның жас кезін еске түсіреді. Ол Мөңкені баяғы бала кезінен біледі: "Есбол қария шиқ-шиқ күледі. Ел қыдырып жүріп, бір жолы, біраз адам түстеніп отырғанда бұлардың үстіне аласа, бірақ шойындай сом тұлғалы қара бала кіріп, сәлем береді. Сонда оған Есбол ішінен назар аударып: "Мынау қай бала. Бадамшасынай өзінің. Көлдің тоқпақбас қара мөңкесіндей екен.", - деп жұртты ду күлдіріп еді. Аузы дуалы қарияның сол айтқаны елдің есінде қап, Рәбіл баланың атын жұрт "Қара Мөңке", "Тоқпақбас Мөңке", "Балықшы Мөңке" деп атап кетті." Автор шегініс жасау арқылы кейіпкердің бала кезіне қатысты бір жайды орынды жерде еске алып, оның бейнесін толықтыра түскен.