Электр тарихы
Электр тарихына қысқаша шолу[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Электр сөзі әлемде бірінші болып Уильям Гильберттің Магнит туралы еңбегінде былайша түсіндіріледі. Электрлік дене деп янтарь тәрізді өзіне тартатындарды айтамыз ( У. Гильберт, О магните , магнитных телах и о большом магните - Земле. М., Издательство АН СССР. 1956). Осы жерде бір ескере кететін жайт "электр" сөзінің шығу тегі жөнінде. Біз электр сөзі гректің электрон , яғни янтарь деген сөз екенін білеміз. Әйтседе янтарь ежелгі гректерде он шақты атауға ие: электрон, электрос, хризофорос және т.б. Ендеше, Гильберт неліктен янтарьдың бірінші атын таңдады екен? Өйткені янтарьдың бірінші аты тартылу, еліктіру етістігін анықтаудан құралады. Бұл жорамалдың нақтылығы янтарь тәрізді тартылу қасиетіне ие электрлік денелерді Гильберттің көптеп келтіруінен байқалады: Гагат--тас көмірдің бір түрі; күкірт; ирис- кварц кристалы, шыны, винцентина, бристоль алмазы - кварцтың бір түрі; кристалл - кварц, мышьяк-- минерал; аммонияк - шайыр. СГСМ жүйесінде магнит қозғаушы күшінің Гильберд аталуы ұрпақтардың (физиктер мен инженерлердің) физик емес дәрігерге деген құрметі болса керек. Магнит туралы ... еңбегі жарық көргеннен кейін үш жылдаң соң, 30 қарашада оба ауруынан Гильберт дүние салды. "Мәлімет алынды Зейнолла Қариевтің Физика әлеміне саяхат немесе электр тарихына қысқаша шолу кітабынан алынған."