Қабыну, сүрініп-қабыну

Қабыну, сүрініп-қабыну. Қос сөз құрамындағы екі сөз де қазақ тілінде жеке тұрып қолданыла беретін тәрізді. Бірақ соңғы сыңары — қабыну басқа тіркестермен келіп («әкпе қабыну» деген сияқты) жеке қолданыла беретін «қабыну» сөзінен мағынасы басқаша деп ойлаймыз. Өйткені оның өзге түркі тілдерінде жеке тұрып та дербес мағына меншіктенетіні бар. В. Радлов сөздігінде кавін (шағатайша)—қуу, асығу, шабуылдау мағыналарында қолданылады (В. Рад. Опыт..., II, I, 470). Ноғай тілінде абынув — сүріну мағынасына ие (Ног.-рус. сл., 1963). «Қабыну» сөзін алғашқы дерекке жанастырсақ та қисынсыз көрінбейтін сияқты. Өйткені, сүріну асығудан пайда болмақ, сондықтан да екі сөздің қос сөз қурауға мүмкіндігі жоқ емес.

Ал ноғай тіліндегі «авынув» та тілімізде қос сөз жасауғақ ақы бар дей аламыз. Мысалы, тіліміздегі «бала-шаға» сияқты қос сөз дәл осындай жолмен жасалған. Біздегі «бала» орнына кейбір түркі тілдерінде (Әзірбайжан, түрікмен) «шаға» дейді. Сүрініп-қабыну қос сөзі де осы жолмен жасалған десек, дұрысырақ болмақ.