Қаржы механизмі

Қаржы механиизмі, қаржы тетігі- шаруашылық тетігінің құрамдас бөлігі, қаржы қатынастарын ұйымдастыру түрлері мен нысандарының, қаржы қорларын қалыптастыруда, ақшалай

қорлардың құралуы мен нысаналы мақсатқа пайдаланылуында қолданылатын есептеу шарттары мен әдістерінің жиынтығы. Қаржы механизмі мемлекеттің, аймақтардың, жергілікті

құрылымдардың, шаруашылық жүргізуші субьектілердің экономика мен әлеуметтік аяға ықпал етуі, бірыңғай қаржы саясатын жүргізуі үшін пайдаланылады. Қаржы механизмінің

экономикаға және әлеуметтік аяға ықпалы, бір жағынан, Қаржы механизмі құрылымының және оның түрлі бөліктерінің нақты міндеттерді шешуге және нақты нәтижеге қол жеткізуге

бағытталуы арқылы, екінші жағынан, шаруашылық жүргізуші субьектілер мен мемлекеттің қарамағында құралатын және қоғамның (мемлекеттің, оның аумақтық құрылымдарының,

шаруашылық жүргізушы субьектілердің, азаматтардың) қажеттерін қанағаттандыруға жұмасалатын қаржы қорлары арқылы жүзеге асырылады. Қаржы қатынастарын ұйымдастыру

түрлері мен нысандарының алуан түрлілігіне байланысты Қаржы механизмінің құрылымы өте күрделі болып келеді. Ол қаржының экономикалық мазмұнын көрсететін үш топқа

бөлінеді, бұл топтарға мемлекеттік және жергілікті (муниципалдық) қаржы тетігі, кәсіпорынның қаржы тетігі, сақтандыру тетігі жатады. Бұл топтардың одан әрі бөлінуі жалпы

ішкі өнімнің құнын және ұлттық табыстың бір бөлігін бөлу мен қайта бөлу әдістерінің ерекшеліктеріне байланысты. Мұның өзі ақшалай қорлану нысандарына, бюджетке төленетін

төлемнің түрлеріне, бюджеттен қаржыландырудың бағыты мен нысандарына, қаржы сақтық қорларының құралуына, т.б. ықпал етеді. Осы ерекшеліктерді ескере отырып,

мемлекеттік Қаржы механизмің түрлі бөліктерінің қоғамдық өндіріс пен оның нақты салаларына ықпалын күшейтеді не бәсеңдетеді. Сонымен қатар Қаржы механизмінің

құрылымында атқарымдық буындар да болады, олар: қаржы қорларын жұмылдыру, қаржыландыру, ынталандыру, т.б. Қаржы механизмін ұйымдық- басқарушылық топтарға бөлу

де қолданылады, оларға қаржыны жоспарлау мен топшылау, оңтайлы басқару, қаржы бақылауы жатады. Қаржы механизмінің жұмыс істеуі нақты мақсаттарға арналып бөлінетін

қаржы қорларының сомасына, қаржы қорларының құралу тәсілдеріне, сондай-ақ, ақшалай қаражат қандай нысандарда және қандай арналармен қозғалатынына, қандай шарттармен

бөлініп, пайдаланылатынына байланысты. Қаржы механизмі қаржы саясатына және қаржы заңдарында көрініс тапқан қаржы құқығының нормативтеріне сәйкес құрылады.

Дереккөздер

1. "Қазақстан" Ұлттық энциклопедия. "Қазақ энциклопедиясының" бас редакциясы. Алматы, 2005.