Қарт-Әбілқайыр хан
| Қарт-Әбілқайыр хан Әбілқайыр хвн | |||
| Лауазымы | |||
|---|---|---|---|
| |||
| 1717 — 1718 | |||
| Монарх | Қайып хан | ||
| Ізашары | Тұрсын хан | ||
| Ізбасары | Мемлекет жойылды | ||
| |||
| 1718 — 1730 | |||
| Ізашары | Мемлекет құрылды | ||
| Ізбасары | Жолбарыс хан | ||
өңдеу  |
|||
Қарт-Әбілқайыр хан (1687-1730) — Ұлы жүздің ханы (1717-1730).
Биография[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Балалық шағы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Әбілқайыр 1687 жылы туылды. Әбілқайыр кішкентай кезінде әкесі Айтақ сұлтан қайтыс болғаннан кейін, інісі Жолбарыс екеуі Абдолла бидің қолында болады. Жоңғар шапқыншылығынан кейін Абдолла би қайтыс болады.
Саясатқа араласылуы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
1710 жылы болған Қарақұм жиынында Әбілқайыр мен Жолбарыс қатысады. 1715 жылы Тәуке хан кетіп, Орта жүздің ханы болғанда. Әбілқайыр мен оның інісі Жолбарыс екеуі таққа отырғысы келеді. Бірақ Құсрау сұлтанның ұлы Қайып отырады.
1717 жылы Ұлы жүздің ханы Тұрсын Аягөз шайқасында қайтыс болады. Әбілқайыр Ұлы жүздің келесі ханы болады.
Ұлы жүздің ханы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
1718 жылы жаңа хан сайлау кезінде Жолбарыс пен Әбілқайыр қатысады. Бірақ таққа Тәукенің ұлы Болат таққа отырады. Сайлауда жеңілген Әбілқайыр ашуланып, Ұлы жүзді тәуелсіз деп жариялайды.
1723 жылы Әбілқайыр Севан Рабданға бағынышты болып, салық төйледі.
1724 жылы Қырғыздар Ұлы жүздің 30-ға жуық ауылды тонайды. Әбілқайыр 6 мың әскер жинап Қырғыздарды талқандайды.
1726 жылы Әбілқайыр мен Жолбарыс хан екеуі Бадам өзенінің бойында Ордабасы жиынына қатысты
1727 жылы Жоңғария Цин империясымен соғысып жүргенде, Әбілқайыр бодандықтан босатылады.
1730 жылы Әбілқайыр қайтыс болғаннан кейін оның інісі Жолбарыс таққа отырады.
Шежіресі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
| Құйыршық хан | |||||||||||||||||
| Барақ хан | |||||||||||||||||
| Әз-Жәнібек хан | |||||||||||||||||
| Шығай хан | |||||||||||||||||
| Есім хан | |||||||||||||||||
| Салқам Жәңгір хан | |||||||||||||||||
| Тәуке хан | |||||||||||||||||
| Айтақ сұлтан | |||||||||||||||||