Қойдан қоңыр, жылқыдан торы бәкең...

«Қойдан қоңыр, жылқыдан торы бәкең...» - Абайдың 1894ж. жазған өлеңі. Көлемі әрқайсысы 4 тармақтан түратын 6 шумақ. Әуелде ұзақ өлең екен, Қыздар қолжазбасын жалынып сұрапалып, ертеп жіберген. Бізге жеткені-өлеңнің әркімдердің ойында сақталған жеке үзінділері ғана. Қыздар-Тобықты руының Бәкең атасынан шыққан адам. Ақынмен құрдастығын желеу етіп көп қалжындасады екен. Абай Қыздардың орынды-орынсыз сол көп қалжыңының қарымтасы ретінде осы өлеңді шығарған. Ақын Қыздарды сынамас бүрын аймаққа ақ-адалдығымен атағы тараған Бәкең аталатын атаның Лекер, Бітімбай, Аталық, Жанқожа, Байүзақ секілді бұрынғы еткен жақсылары мен бүгінгі жайсаңдарын ауызға алып, сол қасалықты кісілерден Шотқара, Дауылбай, Досақ, Айтқожа, сен сияқтылар қалай пайда болды екен деген ренішін білдіреді. Айналаң уры-қары, іздегенің өсек-аяң, мән-мағынасыз ыржың-қылжың, бұл мінезбен узаққа барармысың, байқа мырзам, «заманыңның тарлығын ойла» деп ескертеді. Өлеңде адамшылық қасиеттері бір - біріне қарама-қайшы екі топ, екі ұрпақ өкілдерінің тулғасы елес береді. Өнегелі ісін үлгі тутар алдыңғы үрпақтың кейінгі ізбасарларының кісі соңына ерген күшіктей еркі мен кісілігінен айрылып, ұсақтап бара жатқанына қынжылыс білдіреді. Өлең соңында: «Менің терім тарылып келе жатыр. Бүрын кісім емес ең жалғыз шерткен» деп айбат шегеді. Бұл негізінде әзіл үшін айтылған сөз болса да, Абай мен Қыздардың арақашықтығын танытса керек. Өлең 11 буынды қара өлең ұйқасымен жазылған. Алғаш ретақынның 1933 жылғы толық жинағында жарияланды. Басылымдарында ешқандай текстологиялық өзгөріс байқалмайды. Орыс тіліне аударылған.