Қыбын табу

Қыбын табу. Тіркес мағынасы — тілін табу, көңілінен шығу дегенді аңғартады. «Бәйбішенің қыбын тауып, қымызды көбірек ішпек болды» (Б. Майлин, Шығ.). «Қыбы» сөзінің түпкі төркіні түркі тілдері екендігі шүбә туғызбайды. Мына тіл деректері соның айғағы. Э. Пекарский құрастырған якут тілі сөздігінде қыбыы — ұрыларша қағып алу, жасыру; Қазіргі якут тілі сөздігінде кыбыы — ұрлық ; төлеуіт, алтай тілдерінде қыбы — ойдан шығару, зеректік, қулық; қырғызша кыйпы — амал, айла, қулық ; ноғай тілінде де соңғы мағынада қолданылып, «кылып» тұлғасында айтылады, тек айырмасы бұл тілде «л» дыбысы қосылып тұр. Біздің бағдарлауымызша, «қыбы» немесе «қып» сөзінің ең алғашқы мағынасы якут тіліндегідей болса керек. Өйткені, түркі тілдерін зерттеушілердің пікірінше, якут тілі көне тілдер қатарына жатады. Ал басқа тілдердегі мағыналар кейін гіайда болған деп қараймыз.