Қызылбауыр қызылқұйрық
| Қызылбауыр қызылқұйрық | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Captive male
| ||||||||||||||
| Амандық күйі | ||||||||||||||
| Ғылыми топтастыруы | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Екі-есімді атауы | ||||||||||||||
| Phoenicurus erythrogastrus (Güldenstädt, 1775) |
Қызылбауыр қызылқұйрық (лат. Phoenicurus erythrogacter) — қызылқұйрықтардың ең ірі денелі 25-32 г және ашық өңді құстардың бірі. Ересек аталықтың реңінде үш түс: қара (жонының үлкен бөлігі мен түсі), кірпіш өндес қызыл (бауыры, құйрықүсті, құйрығы) және ақ түстер басымырақ байқалады. Аналығы кез келген басқа қызылқұйрықтардың аналығына ұқсас қоңырқай болып келеді. Әуені қара сайрақтікі сияқты сыбызғының ызыңына ұқсас - әдемі, алайда онда қара бұлыңғыр балшақшынікі сияқты әуені аз шықылықтау немесе сусымалы тастардың шуылына ұқсас өзінше түзетілер болады. Қызылбауыр қызылқұйрық - теңіз бетінен 3000 м жоғары альпі белдеуінде мекендейтін ең биік тауларда өмір сүретін құс. Қазақстанда тек қана оңтүстік және солтүстікте - Батыс Тәңіртаудан Алтай тауларына дейінгі биік тауларда өмір сүреді. Отырықшы құс, қыста жидекті бұталар, әсіресе шырғанақтар және зеректер өсетін өзен аңғарларына және тау етектеріне төмендеп түседі. Қызылбауыр Қызылқұйрықтар наурыздың соңына қарай альпі белдеуінің жартастарына - ұялау орындарына ұшып келеді. Бұл кезде солтүстік беткейдегі қар әлі еріп кетпейді, ал оңтүстік беткейде шөптердің, гүлдердің өркендері пайда болып, бунақденелілер де белсенді тіршілігін жалғастырады. Ұяларын адам баса алмайтын жартастардың жарықтарына және ойықтарына, сондай-ақ құрылыс бар жерде солардың шатырларына салады. Салындыдағы 3-5 қызыл ноқатты ақ жұмыртқаларды аналығы басады, ал балапандарын ата-енелері бірлесіп қоректендіреді. Бұл құстардың биологиясы аз зерттелген, дегенмен олар осыншама биіктікте де бір жазда екі рет балапан өргізеді деген болжам бар.[2]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ BirdLife International Phoenicurus erythrogastrus. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2013.2. International Union for Conservation of Nature (2012). Тексерілді, 26 қараша 2013.
- ↑ ҚҰСТАР ЭНЦИКЛОПЕДИЯСЫ. – Алматы: “Атамұра” баспасы, 2010.-126бет.