Қызыл қунақтар туысы
Қызыл қунақтар туысы(Pyrrhospiza) - Қазақстандағы қунақ тұқымдасына жататын 18 туыстың біреуі. Қызыл қунақтар туысы құралайларға жақын. Бұл бір түрден тұратын монотипті туыс.
Қызыл қунақ[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Қызыл қунақ(Pyrrhospiza punicea) - ірі денелі (50-65 г) қунақ. Ересек аталықтың басы мен төсі - күмістей жылтыр қызғылт қауырсынды ашық қызыл, ал құйрықүсты - ашық қызғылт. Аналығының реңі - қошқыл үзбе сызықтар бойлай созылған сұрғылт қоңыр, құйрықүсті - жасылдау сары. Орталық Азияның биік тауларында ғана мекендейді. Қазақстанда бұл сирек кездесетін және зерттелмеген қунақ, тек қана мынадай үш жерден: Батыс және Солтүстік Тәңіртауда және Жоңғар Алатауында кездескен. Оның Қазақстандағы ең анық ұялау орны - Іле Алатауының Үлкен Алматы шатқалы. Бұл қунақтың бұған дейін дүние жүзіндегі әзірше жалғыз ұясы 1967 жылы шілдеде ең алғаш осы орыннан табылған. Отырықша құс. Жазда теңіз деңгейінен кем дегенде 3000 м жоғары биіктікте мекендейді, одан мезгіл-мезгіл жемі - шөптердің тұқымы үшін төмендеп ұшады. Жылдың суық кезінде төмен түсіп, оңтүстік беткейлерден, қары ашылған жерден қорегін табады. Мұздықтар және қар жұрнағына жақын ұмсынған жартастарда ұялайды. Жартастардан, сусыма тастардан және альпілік көгалдардан жемін іздейді. Ол үшін кейде өте алысқа ұшады. Сонымен қатар сұр реңді аналықтар мен жас аталықтар алыстан аршашыл ементұмсықтың аналығына ұқсас болып көрінеді, одан айырмашылығы - қанатында ақ түсті "көзтартардың" болуы. Дауысы - күшті және қанық, өте алыстан естіледі. Шақыру үні - ерекше көмескілеу "диж-диж-диж-диж" деген дыбыс береді. Әуені "куви-уви-ви-уви" деген үнді ысқырық, бұл үн кәдімгі құралайдың сайрағанына ұқсаңқырап қалады. Салындыдан 4 қошқыл нүктелі және үзбе сызықты ақ түсті жұмыртқа табылған.
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Құстар. А.Ф.Ковшарь, В.А. Ковшарь