Өлімге келу

Өлімге келгенде өлім болған үйге дауыс шығарып келу, жоқтау, көңіл айту сынды жосын жүргізіледі. Дауыс шығарып келу-қаза болған кісі үлкен кісі болса мекем, қормалым, бас ием, қорғаушым деп дауыс шығарып келеді. Тең-туысы болса замандасым, жолдасым деп; жақын туысы иәки жасы кіші болса бауырым деп; ал балиғатқа толған жас бала болса жас парқына қарай бауырым, балапаным, құлыным, жеткіншігім, ат байларым деп дауыс шығарып келеді. Бұлай болуы қазақ халқының бауырмалдығының айғағы. . Жоқтау үш буындық туысқан, қандастық қатынастағы ер әйел қаза болған кісіні жоқтап жылайды. Ерлер болса, сыртта таяқ таянып, әйелдер жағы болса, арнаулы бір үйде тізіліп отырып жоқтау айтады. Мұндағы жоқтау сөз түріндегі жоқтау болып, мекем, қормалым, қорғаушым, жел жағыма пана болған, күн жағыма сая болған қормалым қаза болушы жас адам болса жеткіншігім, бауырым, жал құйрығым, арманда кеткен арысым, бір ауыз сөзге зар қып кеткен балапаным . ТБ сөз түріндегі жоқтау айтылады. Көңіл айту-дауыс шығарып келушілер әредік дауыс тоқтаған аралықта, сырттағылар ерлермен қол берісіп, үйдегі әйелдер әйелдермен (туыс туғаны, құда жегжәт, дос жараны, әйелдерменде) қол берісіп сабырлық етіңіздер «қаза қайырлы болсын, өлмейтін адам жоқ, сынбайтын темір жоқ, иманы жолдас болсын, жаны жәннәттә болсын»! Деп көңіл айтады.

Сыртқы сілтеме

• [ҚХР Іле жастары журналынан Авторы: Әбсамат Тоқтасынұлы]