Укулеле

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Укулеле
Суреті
Укулеле-сопрано
Жіктелуі

Ішектік музыкалық аспап, хордофон

Туыстас аспаптары

Гитара

Ортаққордың логотипі Укулеле ортаққорда

Укулеле (гавайша 'ukulele [ˈʔukuˈlele]) — гавайлық төртішекті шертпелі музыкалық аспап, немесе екі еселенген, яғни сегізішекті.

Атауы бір нұсқасында "секеңдеген бүрге" деп аударылады, өйткені укулеледе ойнаған кезінде саусақ қозғалысы секірген бүргелерді еске салады[1], басқа нұсқасында — "осында келген сыйлық"[2] аударылады .

Укулеле тарихы

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

1880 жылдары Мадейра аралынан шыққан брагиньинің — миниатюралық гитараның дамуынан пайда болды, португалдық кавакиньоға ұқсас. Ойлап тапқан Мануэль Нуньес (порт. Manuel Nunes)[3] болып саналады. Укулеле әр түрлі тынық мұхит аралдарында таралған, бірақ өзі бәрінен бұрын гавай музыкамен, 1915 жылы Сан-Францискода өткен гавай музыканттарының Тынық мұхит көрмесінде гастролі кезеңімен топтастырылады.

Түрлері укулеле

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Электракустикалық укулеле.

Гитара укулеле түрлі пішінде болуы мүмкін, стандартты, гитаратәрізді, сондай-ақ "ананас", ескектер, үшбұрышты, төртбұрышты пішінді (жиі сигар қораптарынан жасалған) және т. д. Барлығы шебердің қиялынан туады.

Укулеленің 5 түрі бар :

  • сопрано (жалпы ұзындығы 53 см) — бірінші және ең кең тараған түрі;
  • концерттік (58 см) — сәл неғұрлым ірі;
  • тенор (66 см) — ХХ ғасырдың 20-шы жылдары пайда болды;
  • баритон (76 см) — ХХ ғасырдың 40-шы жылдары пайда болған;
  • бас (76 см) — ең үлкені, жақында пайда болды.

Стандартты құрылым — GCEA (Соль-До-Ми-Ля), оның ішінде 4-ші G ішек сол октавада теңшеледі, немесе DGBE баритонкалардағыдай (Ре-Соль-Си-Ми) (классикалық алтыішекті гитараның алғашқы төрт ішегіндегі сияқты). Балама құрылым — GCEA саты жоғарырақ, яғни ADF#B — D tuning". Укулеле дыбысы тембральдік күшейту әсерінің есебінен анағұрлым қызықты (кішкентай укулеле жоғары жиілікті неғұрлым толық күшейтеді). Бұл құрылым XX ғғ гавай музыкасының серпілісі кезінде пайдаланылды. D-tuning төртінші A ішегі түсірілген. DF#B канадалық құрылым" деп аталады, өйткені сонда музыкалық мектептерде пайдаланылады.

Укулеле кинода

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Укулеледе ойнады:

  • Майк Эдвардс (Элвис Пресли) "Бұл Дүниежүзілік көрмеде болған еді" фильмінде
  • Мэрилин Монро "В джазе только девушки"[4]  фильмде
  • Дин (Райан Гослинг) "Валентинка" фильмінде
  • Ричард Сэмюэлс (Зак Эфрон) "Я и Орсон Уэллс" фильмінде
  • Руди Уэйдтің (Джозеф Гилган) Үшінші мәнінде "Қалдықтар" сериалында
  • Бетани Гамильтон (Аннасофия Робб) "Серфер души" фильмінде
  • Сесилия (Миа Фэрроу) "Каирдың қызыл раушаны" фильмінде
  • "Мен қалай сендердің аналарыңды жолықтырдым" сериалда Тэдтың қызы (Кристин Милиоти)
  • Үлкен Зи "Толқынға ілес!" мультфильмінде
  • Чарли Ханзада (Макс Шнайдер) "Лохмотья" фильмінде
  • Джон Джеремайа "Джей Джей" Джонс (Олли Barbieri) "Молокососы" сериалында
  • Ли Бой "Зұлымдық махаббаты" фильмінде
  • Хэнк Обрабатывающая (Дуэйн "Скала" Джонсон) "Путешествие 2: Таинственный остров" фильмінде
  • Пенелопа Гарсия (Кирстен Вангснесс) "Қылмыскер сиақты ойлау" сериалда 8 сезон 17 серияда
  • Альдус Сноу (Рассел Брэнд) "Вегастан қашу" фильмінде
  • Губка Боб Шаршы Шалбар
  • Стефани Гуч (Kate Микуччи) "Клиника"  сериалда
  • Теодор Туомли (Хоакин Феникс) "Ол" фильмінде
  • Холли Голайтли (Одри Хепберн) "Завтрак у Тиффани" фильмінде
  • Израиль Камакавивооле "Знакомьтесь, Джо Блэк" фильміне саундтрэк ретінде
  • Аврора Андрес (Наталия Орейро) "Тек сен" сериалында (2013 ж., 51 серия)
  • Гровер Байндорф және оның әкесі "Үйде қамап ұстау" комедиясында
  • Стивен Юниверс "Вселенная Стивена" м/ф

Белгілі орындаушылар

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  • Канадалық орындаушы Matt Лоран, вокалист, Lucky Uke тобы[5]
  • Rockerjocker (Минск)[6]
  • Израэль Камакавивооле
  • Гавайлық орындаушы Таймане Гарднер (Taimane Gardner)

Ескертпелер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  1. Beloff, Jim (2003).
  2. Pryor, Alton (2004).
  3. Manuel Nunes
  4. Укулеле | Блог Бәтеңке Мұрағатталған 29 тамыздың 2016 жылы.
  5. http://www.mattlaurent.ca/ Мұрағатталған 4 қазанның 2016 жылы. ресми сайт
  6. Прудникова О.
  • Музыкалық сөздік Гроува. Пер. с англ. — М., Практика, 2001., ISBN 0-333-43236-3 (ағыл.) ISBN 5-89816-032-9 (орыс.)
  • Beloff J. (2003) [1997]. The Ukulele: A Visual History (Revised & Expanded ed.). San Francisco: Backbeat Books. ISBN 0-87930-758-7.
  • Tranquada J.; J. King (2012). The Ukulele: A History. Honolulu, Hawaii: University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-3634-4.

Сілтемелер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]