Айрауық

Айрауық
Calamagrostis canadensis
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Өсімдіктер (unranked) Дара жарнақтылар (unranked) Commelinids Сабы: Poales Тұқымдасы: Poaceae Кіші тұқымдасы: Pooideae Тайпасы: Aveneae Тегі: Calamagrostis Adans.
Үлгілік түрі
Calamagrostis epigejos

Айрауық (лат. Calamagrostis) – астық тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдіктер туысы. Оңтүстік және Солтүстік жарты шарда да кең тараған, 150-ден аса түрі белгілі. Қазақстанда Алтай, Тарбағатай, Жетісу (Жоңғар) Алатауы, Іле Алатауы және Күнгей Алатауында кездесетін 16 түрі бар. Көп тараған түрі – Құрғақ айрауық (С. epіgeіos) топырақты жерлерде өсетін шалғындық өсімдік. Сабағы тік, биіктігі 80 – 150 см, жатаған, тамырсабақты өсімдік. Жапырақтары ұзын, жалпақ болады. үлсыпыртқысы тығыз, ұсақ тікенді, бұташықтанған. Масақтары шоғырлана орналасқан. Маусым – тамыз айларында гүлдейді, гүлі дара, қос жынысты. Гүлдегенге дейін шабылған шөпте қоректік заттар көп сақталады, кейін қатайып, қоректік маңызы кемиді де, мал нашар жейді, гектарынан 20 – 80 центнер өнім береді. Сабағында талшық көп болғандықтан қағаз жасау үшін пайдалануға болады. Еркек айрауық (C. gіgantea) Балқаш – Алакөл алабында ғана өсетін эндемик түр. Биіктігі 150 – 180 см. Сабағы жуан, жапырақсыз болады. Ұзын масақтары шоғырлана орналасады. Жайылымда мал нашар жейді. Сабанынан шыпта төсеніш тоқылады.

Өлеңшөп, немесе айрауықтар — астық тұқымдастардың жабайы өсетін бір туысы, көпжылдық шөп өсімдігі, биіктігі 0,5—1 метрге дейін болады. Барлық түрлері — 150. Мұның бұрынғы КСРО-да есетіні 50 шамалы. Негізгі түрлері: батөлең, ақөлең, қандауыр өлең, сазөлең, Лангсдорф өлеңі т. б. Өлеңшөп малға онша жұғымды болмайды, өйткені оның құрамында небәрі 5 проценттей ғана ақуыз бар.