Баһадүр Герей (Астрахан ханы)
| Баһадүр Герей қырымтат. Bahadır Geray | ||||
| Лауазымы | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| 1519 — 1523 | ||||
| Ізашары | Ахмет Герей | |||
| Ізбасары | Алып Герей | |||
| ||||
| 1523 — 1523 | ||||
| Ізашары | Құсайын хан | |||
| Ізбасары | Құсайын хан | |||
| Өмірбаяны | ||||
| Діні | ислам | |||
| Қайтыс болуы | 1523 Астрахан облысы, Астраханның маңайы | |||
| Династия | Герейлер | |||
| Әкесі | I Мехмет Герей | |||
өңдеу  |
||||
.png){kind=icon}
Баһадүр Герей (қырымтат. Bahadır Geray; 1523 жылдың наурызында қай.) — Қырым қалғайы (1519—1523), Астрахан ханы (1523), I Мехмет Герей ханның үлкен ұлы әрі мұрагері.
Өмірбаяны[өңдеу | қайнарын өңдеу]
1519 жылы ағасы I Мехмет Герейге қарсы сәтсіз бүлік жасаған бұрынғы қалғай сұлтан Ақсақ Ахмет Герей қайтыс болғаннан кейін, қалғай (Қырым хандығында ханнан кейінгі екінші адам) лауазымы бос қалды. Сол 1519 жылы I Мехмет Герей өзінің үлкен ұлы Баһадүр Герейді қалғай етіп тағайындады.
Баһадүр Герей Қалғай-сұлтан әкесінің әскери жорықтарына қатысқан, тіпті кейде өзі де Қырымның Мәскеу мен Литва иеліктеріне шабуылдарын басқарған. 1519 жылы Баһадүр Герей Қырым татарлары әскерінің басында оңтүстік поляк-литва иеліктеріне басып кірді. Қырым «айдаулары» Белз бен Люблин жерлерін қиратты, содан кейін Волынға бет бұрды. 1519 жылы тамызда Сокал түбіндегі шайқаста Баһадүр Герей ұлы литвалық гетман Константин Иванович Острожский бастаған 6 мыңдық поляк-литва әскерін жеңді.
1521 жылы Баһадүр Герей әкесі I Мехмет Герейдің Ресей мемлекетіне қарсы сәтті жорығы кезінде Қырым татарлары әскерінің авангардына басшылық етті. Қырым атты әскерлері Мәскеуге жетіп, Ресей астанасын өртеп, көптеген тұтқындарды алып кетті.
1522 жылы желтоқсанда Баһадүр Герей қалғай Астрахан ханы Құсайынға қарсы I Мехмет Герейдің әскери жорығына қатысты. Бұл жорықта Қырым ханының одақтасы ноғай мырзалары Мамай мен Ағыш болды. 1523 жылдың көктемінде қырымдықтар мен ноғайлар Астрахан ханы Хұсейінді сол жерден қуып шығарып, Астраханды (Қажы Тархан) басып алды. I Мехмет Герей барлық дала хандықтарын өз билігіне бағындыруға тырысып, үлкен ұлы Баһадүр Герейді жаңа Астрахан ханы деп жариялады, бұл ноғай мырзаларының наразылығын тудырды. Көп ұзамай I Мехмет Герей өзінің негізгі күштерін таратып, 3 мыңдық жасақпен Астрахан маңында тұрақ құрды. Бірде Мамай мен Ағыш мырзалар үлкен ноғай әскерімен кенеттен ханның тұрағына шабуыл жасады. Шайқас кезінде Қырым ханы I Мехмет Герей мен оның үлкен ұлы Баһадүр Герей көз жұмды.
Әдебиет[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Гайворонский О. Герейлердің шоқжұлдызы.
- Гайворонский О. Екі құрлық билеушілері. — Т. 1—2.
- Хәлім Герей. Хандардың қызғылт гүлзары немесе Қырым тарихы.