Кремнийлі жыныстар

Кремнийлі жыныстар.

Кремнийлі жыныстар, силициттер, силиколиттер – түгелдей немесе басым көпшілігі кремнийдің оксиді мен гидроксидінен тұратын шөгінді жыныстар. Басты минералдары опал, халцедон және кварц. Құрамы жағынан Кремнийлі жыныстар, негізінен, кремний оксидінен (SіO2) тұрады, оның мөлшері 50%-дан кем болмайды, ал кейбір түрлерінде 95 – 99%-ға дейін жетеді. Кремнийлі жыныстардың құрылымы – өте ұсақ түйірлі, жасырын түйірлі, пішіні қабатты, қабатсыз (конкреция, ұя, желі, линза, т.б.) болып келеді. Олар түзілуі бойынша хемогендік, биогендік және биохемогендік болады. Хемогендік Кремнийлі жыныстарға гейзерит, шақпақтас және яшма жатады. Биогендік Кремнийлі жыныстарға диатомит, радиолярит және спонголит жатады. Диатомит опалмен керіштелген диатом балдырларынан, радиолярит радиолярийлердің қаңқалары мен опалдан, спонголиттер опалмен керіштелген кремнийлі губкалардың спикулаларынан тұрады. Биохемогендік Кремнийлі жыныстарға трепел менопока жатады. Трепел опалдың өте ұсақ түйіршіктерінен тұратын болбыр тау жынысы. Опока опалдың өте ұсақ түйіршіктерінен тұратын қатайған кеуекті тау жынысы, құрамында қоспа ретінде сазды және сынықты минералдар, қалдықтар кездеседі. Кремнийлі жыныстар отқа төзімді кірпіш жасауда, жылу өткізбейтін материалдар, сүзгіш, цемент, фарфор өндірісінде, металлургияда флюс ретінде кеңінен пайдаланылады. Кендері Кола, Керчь түбегінде, Еділ бойында, Кавказда, Украинада, Қазақстанда бар..