Мируша (саябақ)
| Мируша серб. Miruša | |
 | |
| ХТҚО санаты — V (Қорғалатын ландшафт/акватория) | |
| Жалпы мағлұмат | |
|---|---|
| Ауданы | 55 580 |
| Құрылған уақыты | 1982 |
| Орналасуы | |
| 42°18′45″ с. е. 20°20′45″ ш. б. / 42.3126° с. е. 20.3459° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 42°18′45″ с. е. 20°20′45″ ш. б. / 42.3126° с. е. 20.3459° ш. б. (G) (O) (Я) | |
| Ел |  Косово |
| Ең жақын қала | Клина, Малишево, Ораховац |
Мируша — (алб. Mirusha/Mirushë; серб. Мируша/Miruša) — Косово Республикасының орталық бөлігінде, Метохия жазығының шығысында орналасқан аймақтық саябақ.
Орналасқан жері[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Мируша саябағы - елдің орталық бөлігінде, Клина, Малисева және Ораховац муниципалитеттерінің аумағында орналасқан Косоводағы ең әдемі және қызықты табиғат орындарының бірі.
Табиғи саябақ Мируша өзенінің екі жағындағы таулармен, каньонның бастауынан Ақ Дрин өзеніне дейін, Душ, Грапц және Ллапкев ауылдарынан және Души төбесінен шамамен 2 км қашықтықта орналасқан.
Саябақтың батыс бөлігінде Клина – Гякова (М9.1) республикалық автожолы бар. Осы жолға параллель Пежа-Призрен темір жолы өтеді. Солтүстікке қарай шамамен 8 км жерде Приштина-Пежа ұлттық жолы орналасқан. Косово астанасынан қашықтығы Приштинадан – 65 км. жерде.[1]
Сипаттама[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Мируша аймақтық табиғи паркі 55 580 га аумақты алып жатыр. Биіктігі әдетте теңіз деңгейінен 300 м-ден 600 м-ге дейін ауытқиды.
Парктің геологиялық құрылымына юра кезеңінің ультранегізді таужыныстары мен жанартау-шөгінді түзілімдері және төменгі және жоғарғы бордың карбонаттары кіреді. Мируша каньонының геологиялық құрылымы негізінен сағаға қарай төмендеу тенденциясы бар мезозой әктас жартастарынан тұрады. Бұл жыныстар солтүстік-батыстан оңтүстік-шығысқа қарай кеңейіп, оңтүстік-шығыста азаяды.
Мируша каньонында ойпаттар, үңгірлер, жартастар, көлдер және т.б. жер бедерінің әртүрлі формалары кездеседі. Сарқырамалар мен көлдерден басқа, әртүрлі пішіндегі және өлшемдегі көптеген үңгірлер бар. Ең танымал үңгірлер - Үлкен шіркеу және Кіші шіркеу, оныншы көлдегі үңгір, екі каналға бөлінген тоғызыншы көлдегі үңгір (сол және оң), тоғызыншы көлдің артындағы үңгір, жан үңгірі және т. б.
Мируша саябағында өзі аттас Мируша өзені ағып жатыр, саябақтың атауы осыдан шыққан. Өзінің гидрологиялық, геоморфологиялық және ландшафттық құндылығына байланысты өзен 1983 жылы МСОП 3 санатты аймағы ретінде қорғалды.
Мируша өзенінің бастауы Црнолева-Планина тауларының батыс бөлігінде орналасқан. Ақ Дрин өзенінің сол жақ саласы, ұзындығы 37 км, теңіз деңгейінен орташа биіктігі 795-360 м. Мируша өзенінің орташа су шығыны 1,2 м³/с, өзендегі орташа су деңгейі 0,65 см.
Бұл аймақта әртүрлі пішіндегі және көлемдегі 16 көл мен 12 сарқырама бар.
Мируша саябағы аймағындағы климат Жерорта теңізі климатының жұмсақ континенттік әсерімен сипатталады. Ауаның жылдық орташа температурасы 11,2 °C.
Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 910 мм. Ең көп жауын-шашын жауатын айлар – желтоқсан (114 мм) және қараша (109 мм), ал ең аз айлар – шілде (51 мм) және маусым (54 мм).
Салыстырмалы ылғалдылық 76%. Салыстырмалы ылғалдылық желтоқсанда, қарашада және қаңтарда жоғары, ал маусым мен шілдеде төмендейді. Ең жоғары және ең төменгі ылғалдылық деңгейлерінің арасындағы айырмашылық 19% құрайды.[2][3][4][5]
Флора және фаунасы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Мируша аумағында мүктер мен талофиттер түрлерін қоспағанда, флораның 330 түрі анықталды. Жоғары сатыдағы саңырауқұлақтардың 44 түрі анықталған. Мируши территориясының флорасының ерекшелігі 14 өсімдік бірлестігінің болуы, оның 5-і эндемик, ал эндемикалық түрлердің жалпы саны 21. Бұл түрлердің арасында стено-эндемиялық және Мирушиден басқа әлемнің ешбір жерінде әлі кездеспеген Aristolochia merxmuelleri бар. Бұл аймаққа тән қасиет: ақ тал, қызыл тал, қара албырт, емен, арша сияқты түрлерінің болуы.
Фаунасында эндемикалық түрлерге жататын жануарлардың жеке түрлеріне өте бай. Мируши аймағында жануарлардың келесі түрлері бар: жабайы қабан, борсық, қоңыр қоян, кәдімгі тиін, қасқыр, жабайы мысық, қарағай сусары, ондатра, сары мойын тышқан, шығыс еуропалық кірпі, тісті тасбақа, ұзын мұрын жылан т.б. Мируша өзені де әртүрлі қосмекенділер мен балықтардың мекені.[6]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Мируша саябағы - Mirusha Park. Тексерілді, 15 сәуір 2024.
- ↑ Infoteach.ru сайтына арналған онлайн интернет энциклопедиясының материалы. Тексерілді, 15 сәуір 2024.
- ↑ Мируша саябағы. Тексерілді, 15 сәуір 2024.
- ↑ Mirusha Park. Тексерілді, 15 сәуір 2024.
- ↑ Қорғалатын табиғи аумақ (саябақ). Тексерілді, 15 сәуір 2024.
- ↑ Мируша (саябақ). Тексерілді, 15 сәуір 2024.