Рухну (арал)
| Рухну эст. Ruhnu | |
 | |
| Сипаттамасы | |
|---|---|
| Ауданы | 11,9 км² |
| Ең биік нүктесі | 28 м |
| Тұрғындар (2020 жыл) | 70 адам |
| Халық тығыздығы | 5,882 адам/км² |
| Орналасуы | |
| 57°48′00″ с. е. 23°15′00″ ш. б. / 57.800° с. е. 23.250° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 57°48′00″ с. е. 23°15′00″ ш. б. / 57.800° с. е. 23.250° ш. б. (G) (O) (Я) | |
| Архипелаг | Моонзунд |
| Акватория | Рига шығанағы |
| Ел |  Эстония |
| Аймақ | Сааремаа |
| Аудан | Рухну |
 Рухну Ортаққорда | |
Рухну (эст. Ruhnu) — Эстонияның ең шалғай аралы. Балтық теңізіндегі Рига шығанағында орналасқан.[1]
Географиясы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Рухну аралы көлемі жағынан шағын болып саналады. Оның ауданы 11,9 шаршы шақырым. Ұзындығы бойынша аралдың аумағы 5,5 шақырымға, ал ені бойынша небәрі 3,5 шақырымға созылады. Рухнудың ең биік нүктесі - Хаубиарре төбесі, биіктігі 28 метрге жетеді. Аралға ең жақын құрлық нүктесі - батысқа қарай 37 км жерде орналасқан Колка мүйісі.[2] Арал мүйістері: оңтүстік жағалауда - Шустаки, Ринкс (Риндес, Ринху), батыс жағалауда - Холм, Перс, Иоама, солтүстік жағалауда - Кьюнье (Кюньже).[3]
Сипаттама[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Рухну аралы әдемі жағажайларымен, мөлдір теңізімен және ерекше табиғатымен танымал. Мұнда өсімдіктер мен жануарлардың көптеген түрлерін, соның ішінде сирек кездесетін құстар мен теңіз жануарлары кездеседі. Рухнудағы орман ерекше қорғалатын өсімдіктердің мекені болып табылады. Аралдың шығыс бөлігіндегі шағылдары орманды, батыс бөлігінде егістіктер мен шалғындар бар. Рухнуда жабайы ешкі, түлкі, сұр егеуқұйрық, үй тышқан, жылан, итбалық, сұр итбалық және жарқанаттардың бірнеше түрі мекендейді. Ең көп таралған балықтар: камбала, ақ балық, албырт, теңіз форельі, майшабақ, табан балық.[4]
Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Алты ғасырдан астам уақыттан бері Рухну тұрғындары шведтер болды. Өздері арасында олар ескі швед тілінде сөйлесті, бірақ көпшілігі эстон, латыш, фин және орыс тілдерін білді. Арал туралы алғаш рет 1341 жылы жазбаша түрде айтылған. Курлянд епископы Иоганн шведтерге Рухнуда тұруға және Швеция заңдарына сәйкес меншікке иелік етуге рұқсат берді. Рухну бірнеше рет қарақшылардың шабуылына ұшырады, 18 ғасырдың басында оба дерті 213 арал тұрғындарының өмірін қиды, тек 80-і ғана аман қалды, ал 1969 жылы Рухнуға күшті дауыл соғып, ол порт пен үйлерді қиратып, ағаштардың жартысынан көбін жұлып алды. Аралда 250 тұрғынның ішінде елу адам тірі қалды.
Екінші дүниежүзілік соғыста Рухну қолдан қолға көшті. 1941 жылы аралға 1000-ға жуық кеңес әскері келді. Немістер қыркүйекте келді. Аралда үш жыл болғаннан кейін, 1944 жылы олар Рухну тұрғындарына Швецияға қайықпен қашуға мүмкіндік берді. Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін екі отбасы ғана қалды. Жаңа қоныстанушылар аралға негізінен Кихну және Сааремаа аралдарынан келді. Кейін арал халқының құрамы бірнеше рет толығымен дерлік өзгерді.[5]
Тұрғындары[өңдеу | қайнарын өңдеу]
2020 жылғы жағдай бойынша Рухнада шамамен 70 адам тұрады, оның 17-сі балалар. Аралда порт, әуежай, электр стансасы, негізгі мектеп, кітапхана, халық үйі, пошта, мұражай, маяк, 2 шіркеу, 2 ерікті құтқарушылар қоғамы, 2 дүкен, 9 туристік орын, 8 аз қамтылған бірлестік бар.
Ірі қара мен қой өсіретін алты мал шаруашылығы, ара шаруашылығымен айналысатын бірнеше үй шаруалары бар. Өңделетін жерлердің ауданы - 86 га, жайылым-226 га және 291 га орман.[6]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Остров Рухну http://www.turist.md/excurs7771.html Мұрағатталған 28 мамырдың 2023 жылы.
- ↑ Рухну https://triptoestonia.com/ostrova/ruhnu/
- ↑ Рухну https://likefrend.ru/stati/7696-ruhnu.html
- ↑ Рухну http://www.astravel.ru/catalog/europe/estonia/ruhnu
- ↑ Потерянный остров. Рухну: знак медведя, шведские семьи и латышские стрелки https://rus.delfi.ee/statja/78562129/poteryannyy-ostrov-ruhnu-znak-medvedya-shvedskie-semi-i-latyshskie-strelki
- ↑ Рухну https://visit.ruhnu.ee/ru/