Циклоп
| Циклоптар | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Ғылыми топтастыруы | ||||||||||||
|
Циклоптар (лат. Cyclopoida) – ескекаяқты шаянтәрізділер отрядының циклоптар отряд тармағына жатады. Олар тоқтау суларда, ірі көлдерде, судың беткі және ортаңғы қабаттарында тіршілік етеді.
Сипаттамасы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Денесі баскөкірек пен құрсаққа айқын бөлінген. Көкірек бөлімі 5 бунаққа, құрсақ бөлімі 4 бунаққа бөлінген. Көкірек бөлімінде 4 жұп аяқтары бар. Бесінші жұбы түрөзгеріске ұшырап, жойылып кеткен. Аяқтарының көмегімен қозғалады: артқа, алға, бір бүйіріне қарай. Бұл қозғалыстар қорек аулауын жеңілдетеді. Желбезектер болмағандықтан, бүкіл денесімен тыныс алады.
Көбеюі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Циклоптар дара жынысты. Аналық циклоптың құрсағының екі жағында жұмыртқа қалталары болады. Осы қалталарда жұмыртқалар дамиды. 6 аяқты дернәсілдер дамығанша ересек циклоптың денесіне жабысып тұрады.
Таралауы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Циклоптардың ішінде жыртқыштары да, өсімдікпен қоректенетіндері де бар. Қазақстанда өсімдікпен қоректенетіндері кең таралған. Олар жасыл және көк-жасыл балдырлармен қоректенеді. Жыртқыш циклоптар паразит құрттардың дернәсілдерімен және ұсақ шаяндармен қоректенеді. Су тартылып қалғанда, мұз қатқан жағдайда циклоп бездерінен бөлінген сұйықтыққа оранып, қатты қорғаныштық қабық түзеді. 3 жылға дейін тіршілігін сақтап қалады. Суда оттек азайса да, күкіртті сутек көбейіп кетсе де тіршілігін жоймайды. Осы қасиеттеріне байланысты циклоптар кең таралған.
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Қызықты биология. 2-бөлім: Жануарлар дүниесі (омыртқасыздар). - Алматы: "Таймас" баспа үйі, 2007. - 136 бет. Сәтімбеков Р., Әлімқұлова Р.