Ғазыр
Ғазыр немесе Һазыр (арабшада «дайын») — Кавказ халықтары арасында - өлшенген оқ-дәрі зарядынан немесе қағаз патроннан және оқтан тұратын мылтық заряды. Ғазырлар ғазыр сүмкесінде немесе көбінесе оқшантай рөлін ойнаған екі қатарда (бүйірлерінде) тігілген төс қалтасына киілетін. Кейін олар кавказ халықтарының ұлттық киімнің ажырамас бөлігі болып табылатын сәндік элементке айналды (ХІХ - ХХ ғасырдың басы). Ғазырлар көбінесе сүйектен, ал салтанатты рәсімдер кезінде - күмістен жасалды.
Оларды орыс әскерінің казак бөлімдері сашхо, жамыш, папак және басқа да әскери мәдениеттің бөлшектерімен бірге Кавказ халықтарынан осы жерлерді жаулап алу кезінде алған. Кеудеге арналған ғазырлар кез-келген ауа-райында таудағы ұрыс жағдайына жақсы бейімделіп, оқ атушы тұрған, жатып немесе ат үстінде тұрған кезде оқ-дәрінің ылғалдануын болдырмады.
Қызықты фактілер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- 1918 жылдың қыркүйегінен бастап Ақ қозғалыстың соңғы басшысы барон Врангель күнделікті қара киімі - ғазыры бар қара казак шепкені үшін — «Қара барон» деген лақап атқа ие болды. Азамат соғысы кезінде ол басқа әскери формалардан гөрі шепкенді артық көрді.
- Ақ генерал Григорий Лукьянович Чарнота, Михаил Булгаковтың пьесасындағы және оның негізінде түсірілген «Жүгіру» фильміндегі кейіпкер Константинопольдегі тарақандар жарысына ұтыс тіккені үшін өзінің шепкеніндегі күміс ғазырларын сатқаны оның құлдырауының соңғы дәрежесі деп бағалады.
- «Кавказдық тұтқын» комедиялық фильмінде күлкілі сәттердің бірі псевдо-жігіт Топастың автомобилдік тұтатқышы тәрізді оттықты ғазырында ұстайтындығына негізделген.