Леман қызғалдағы
| Леман қызғалдағы | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Ғылыми топтастыруы | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Екі-есімді атауы | ||||||||||||||
| Tulipa lehmanniana Merckl. | ||||||||||||||
| Синонимдері | ||||||||||||||
|
Tulipa behmiana Эдуард Людвигович Регель |
Биіктігі 20 - 50 см,пиязшығы жұмыртқа тәрізді,жуандығы 1,5 - 4 см,өте қатты терілі,қара қоңыр,жер бетіне дейін созылған,ішкі жағы қалың (кейде шамалы бұйра) түкті қабықты. Сабақтың жербеті бөлігі жерасты бөлігіне тең немесе ұзындау,гүл силамымен бірге жалаңаш;жапырақ саны төртеу,қайырылған немесе шамалы бүгілген,алшақ орналасқан,көкшіл сұр,жалаңаш,жиегі бұйра,тегіс,әдетте гүлде едәуір жетпейді,төменгісі таспа тәрізді немесе сызықты таспа тәрізді,ені 1,5 - 2,5 см. Гүлі біреу;гүл серігі сары,қызғылт сары немесе қызыл,әдетте тек ішкі жағының төменгі бөлігі қоңыр күлгін немесе қара күлгін дақты,ұзындығы 2,5 - 7 см,ұшы бірден сүйірленген қысқа сирек түктенген,сыртқылары кері жұмыртқа тәрізді немесе ұзынша ромб тәрізді,ішкілері кері үшбұрышты таспа тәрізді немесе кері үшбұрышты жұмыртқа тәрізді;аталықтары гүл серігінен 3 есе қысқа,жіашелері жалаңаш,сары немесе жоғарғы жағы қара күлгін,тозаңдықтары сары,жіпшелеріне тең;түйінінің аналық аузы орнықты;қорапшаның қалыңдығы 1 - 1,5 см,ұзындығы 2,5 - 3 см.
Сәуір айында гүлдейді.
Қазақстанда таралуы Құмда немесе түрлі түсті таужыныстардың жиынтығы бар жерлерде өседі.Қызылқұм мен Түркістан флористикалық аймақтарында кездеседі.
Қазақстанның <<Қызыл кітабына>> енгізілген.
Ескерту:Кей мамандардың пікіріне,Леман қызғалдағы Борщов қызғалдағы (T.borszczowii) және Бем қызғалдағымен (T.behmiana) бірігіп,уш өте жақын туыстас,бір ататектен шыққан шөл түрлерінің тобын құрайды.Олардың көбіне бір түрдің түршесі немесе формасы деп есептейді.
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Қазақстанның қызғалдақтары энциклопедиясынан