Мария Еврей
 | Бұл мақала әлі тексерістен өтпеді. Тексерілмеген мақалалардағы мәліметтер сенімсіз болуы мүмкін.
|
| Мария Коптская | |
 Мария Коптская | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері |
Александрия, Египет, Ежелгі Рим |
| Қайтыс болған күні |
белгісіз |
| Қайтыс болған жері |
Рим Империясы, Ежелгі Рим |
| Қызметі |
алхимик, ғалым |
Мария Коптская (сонымен қатар: Мария Еврей, Мария Грек, Мария Коптская) — б.з.д. I [1]немесе III[2] ғасырларда өмір сүрген алғашқы алхимик әйел. Ол Александрия алхимия мектебінің негізін қалаған және де осы күнге дейін қолданылатын бірқатар химиялық құрылғылар мен процестерді ойлап тапқан.
Шығу тегі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Алхимик Олимпиодордың әйгілі үзіндісінен кейін Марияны Мария еврей[3][4][5] деп атай бастаған. Өзінің кітабының "киелілігі" туралы (Зосим Панополиттің қайталануында сақталған "пештер мен құрылғылар туралы" трактат) айта отырып, Мария: "егер сіз шынымен біздің отбасыдан болмасаңыз, оған қол тигізбеңіз", - деп ескертеді. Бұл фразаның мағынасы толығымен анық емес, өйткені тырнақшаға алынған үзінді кейбіреулерге мәтінге кейінгі көшіруші енгізген глосса секілді көрінеді.
Кейбіреулер Марияны Мариам пайғамбармен (Мұсаның қарындасы) немесе Мария Магдалинамен шатастыратын.
Швейцариялық зерттеуші Курт Зелигманның ойынша, Марияның "еврей" деген лақап аты дұрыс емес, керісінше оны "Грек Мариям" деп атау керек деп санайды.
Зосим Панополит Марияны біздің заманымыздан бұрын IV ғасырда сақталған алхимиялық трактатта[6] атап өткен, сондай-ақ Александрия алхимигі Останес те[7] өзінің шығармаларында атап өткен.
Шығармалары[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Мария Коптская - алхимия мен химияда қолданылатын арнайы жасалған су моншасы - бенмариді ойлап тапқан[8]. Бұл монша заттарды өте баяу қыздыруға мүмкіндік берген, ал қазіргі күнде ол тамақ дайындау кезінде тұздықтарды жылыту үшін қолданылады[9]. Ол сондай-ақ керокатисті, яғни әр түрлі металдардың жұқа тақтайшаларын булайтын жабық ыдысты және трибикосты, дистилляцияға ұқсас аппаратты ойлап тапқан. Осы құрылғылардың көмегімен әр түрлі сұйықтықтардың қайнау температураларын біле отырып, Мария Профетисса сұйық қоспаларды бөлек заттарға бөлуді үйренді. Бұл күшті алкоголь мен эссенциялар өндірісінің алғашқы қадамдары болды[10].
Философиялық көзқарастары[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Марияның өз аксиомасында «Біреуі екіге, ал екеуі үшке, ал үшіншісінің арқасында төртіншісіне айналады» деген. К.Юнг бұл ойды даралануға апаратын жол деп түсіндірді[11].
- ↑ Maria the Jewess Biography
- ↑ Chemical History Tour, Picturing Chemistry from Alchemy to Modern Molecular Science Adele Droblas Greenberg Wiley-Interscience 2000
- ↑ Иудейская Мария(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Краткая еврейская энциклопедия
- ↑ Евреи в истории алхимии
- ↑ José María de Jaime Lorén. 2003
- ↑ Berthelot, "La Chimie au Moyen-Âge, " iii. 125
- ↑ E.J. Holmyard, Alchemy, 1957 (New York: Dover, 1990), pp. 48f
- ↑ И.Лазерсон, С.Синельников, Т.Соломоник. За столом с Ниро Вульфом или секреты кухни великого сыщика
- ↑ Ольга Лепеха. Съедобная бумага и спагетти из мозгов, или Зачем на кухне алхимия?
- ↑ Юнг К. Г. Психология и алхимия.