Қырым платформасы

Қырым платформасының эмблемасы

Қырым платформасы (укр.Кримська платформа, ағылш. Crimea Platform, қырымтат. Qırım platforması) - Украинаның халықаралық серіктестерінің Ресей Федерациясының Қырымды уақытша басып алуының салдары мен қауіптеріне қарсы тұру және түбінде түбекті украиндықтардың бақылауына қайтару мақсатында  әрекеттерін үйлестіру және кеңес беру халықаралық форматы. Өткен жылы Сыртқы істер министрлігі Украина Президенті Владимир Зеленскийдің бастамасымен Қырым платформасының тұжырымдамасын әзірледі және бұл бастаманы жаһандық қолдауды шоғырландыра бастады. Серіктестерді Құрылтай  Саммитіне қатысуға және оның одан арғы жұмысына  шақырды. Қырым платформасы Украина түбегін бостандыру үшін қолданыстағы барлық ұлттық және халықаралық күштерді біріктіреді. Қырым платформасының қызметі бес басым бағыт бойынша жүзеге асырылатын болады:

1. Қырым мәртебесінің өзгеруін мойындамайтын халықаралық саясатты бекіту;  
2. Санкциялардың тиімділігі, олардың күшеюі және айналма жолдарды бөгеу;  
3. Адам құқықтары мен халықаралық гуманитарлық құқықты қорғау;  
4. Азов-Қара теңіз аймағында және одан тысқары жерлерде қауіпсіздікті қамтамасыз ету, кеме қатынасы еркіндігі принципін қорғау;  
5. Оккупацияның экологиялық және экономикалық салдарын жою.

Қырым платформасы қосылу үшін ашық. Бұл біздің барлық елдерді оның жұмысына қатысуға шақыруымыз және олардың сыртқы саясатындағы басымдыққа назар аударуға шақыруымыз: адам құқықтарын қорғау, теңізде жүзу еркіндігі, халықаралық құқық және халықаралық гуманитарлық құқық, қоршаған ортаны қорғау, мәдени, білім беру, адамдардың діни құқықтары - Платформа есіктері барлық елдерге ашық.

Халықаралық Қырым платформасына қатысушылардың құрылтай саммиті мен Бірлескен декларациясы

23 тамызда Киевте Қырым платформасының құрылтайшылар саммиті өтті. Бұл Платформаның жоғары саяси деңгейдегі алғашқы іс-шарасы  болды және өз қызметін ресми түрде бастады. Саммитте  Украина Президенті, Жоғарғы Рада Төрағасы, Премьер-Министр, Қырым Татар халқының көшбасшысы, Шетелдік делегациялардың басшылары, Қырым платформасының сарапшылар желісінің өкілдері баяндама жасады. Саммитке 46 ел мен халықаралық ұйым қатысты.

Саммит кезінде келесі тақырыптар бойынша 4 панельдік пікірталас болды:

1. Танылмау саясаты және санкциялар  
2. Қауіпсіздік қоңыраулары
3. Уақытша басып алынған Қырымда адам құқықтарын қорғау  
4. Қырым татар халқының құқықтарын жаңғырту

Қырым платформасының қызметі аяқталмайды, тек Саммиттен кейін басталады. Ол бірнеше деңгейде қатар өтеді:

1. Үкіметаралық
2. Парламенттік
3. Сарапшылық

Саммитті ұйымдастыру және оның Бірлескен декларациясын дайындау процесі екі маңызды нәрсені көрсетті.

Біріншіден: біз Қырымды азат ету жөніндегі халықаралық коалицияның өзегін құра алдық, олардың саны үнемі өсіп келеді.

Екіншіден, біз негізгі серіктестерімізге Қырымды басып алуға, адам құқықтарын жаппай бұзуға, халықаралық гуманитарлық және теңіз құқығын жаппай бұзуға және оккупацияға байланысты басқа да қылмыстарға жауапкершілікті кешіктіру.  Ресейге және әлемнің барлық бұрыштарындағы  басқа да авторитарлық режимдерге  демократиялық ережелеріне одан әрі шабуыл жасау үшін карт -бланш беру деген түсінікті қалыптастыра алдық. Ресей біздің күш -жігерімізді тежеуге тырысқанына қарамастан, Саммит халықаралық қауымдастық тарапынан Украинаға деген кең қолдауын көрсетті. Халықаралық Қырым платформасына қатысушыларының бірлескен декларациясы Платформаның ресми түрде іске қосылуы ғана емес, ол сондай -ақ, «Қырым – бұл Украина» формуласының өзгермейтіндігін растады. Ресей Федерациясының Қырымда және оның төңірегіндегі қылмыстарын айыптады. Украина түбегін жаулап алудың халықаралық саясатының параметрлерін атады.

Ресейдің Қырым платформасына қарсылығы

Біз Ресейдің Платформаға қатыспауды талап ететін елдерді бопсалап, қорқытқанын білеміз,ол әрі қарай бастаманы жоққа шығаруға күш салуда. Осының аясында Қырым платформасына қатысу -  басып алынған Қырым мәселесінде қай мемлекет кіммен - Ресеймен және агрессиямен әлде  Украинамен және халықаралық құқық жағында болу  деген тест өтті.

Қырым платформасы мен сарапшылар желісінің парламенттік өлшемі

Украинаның Жоғарғы Радасы НАТО Парламенттік Ассамблеясымен бірлесіп, Латвия мен Литва парламенттерінде Қырым платформасын қолдау топтарын құрды. 2021 жылы 6 тамызда Киевте Қырым платформасы сарапшылар желісінің құрылтай форумы өтті. Оған қазірдің өзінде 33 елден 200 -ден астам украиналық және шетелдік тәуелсіз сарапшылар мен ғалымдар қосылды. Жүйе Қырым түбегі мен Қара және Азов теңіздеріндегі жағдайды үздіксіз бақылау мен мұқият талдауды қамтамасыз етеді. Қырым платформасының басым бағыттары бойынша мазмұнды идеялар мен ұсыныстар әзірлейді. Сондай -ақ, ұлттық және халықаралық саясат бойынша, Қырымның деоккупациясы туралы мамандырылған кеңестер береді.

Маңызды: ағылшын тіліндегі нұсқада біз «Қырым платформасы» («Crimea Platform») атауын қолданамыз («Crimean Platform емес), #CrimeaPlatform хэштегі.  

ҚЫРЫМ ПЛАТФОРМАСЫНЫҢ БІРЕГЕЙЛІГІ

Ірі халықаралық саммиттер-олардың ұйымдарының саяси, адвокаттық, логистикалық, институционалдық және қаржылық құрамдас бөліктерін ескере отырып, ерекше іс-шаралары. Қырым платформасының саммиті қабылданған адами, институционалдық және қаржылық ресурстардың арқасында қол жеткізілген жоғары сандық және сапалық нәтижелерді ескере отырып, өте ерекше халықаралық іс-шара болып табылады.

Біріншіден, Қырым платформасы саммитте ұсынылған жоғары деңгейдегі делегациялар саны бойынша Украинаның барлық алдыңғы халықаралық іс-шараларының нәтижелерінен асып түсті. Құрғақ сандар тілінде: Қырым платформасының саммитіне 46 ресми делегация қатысты. Олардың 14-і мемлекет және үкімет басшылары, 2-і парламент басшылары, оннан астамы министрлер мен Үкімет мүшелері деңгейінде, 4-і Халықаралық ұйымдардың басшылары.

Салыстыра кетсек:

• - 1999 жылы Орталық Еуропа елдерінің Львов кездесуіне 8 Мемлекет басшысы қатысты;

• - 2011 жылғы Чернобыль конференциясына 5 президент, 3 Премьер, халықаралық ұйымдардың 2 бас хатшысы қатысты;

• - 2013 жылғы желтоқсанда Киевте өткен ЕҚЫҰ Министрлер Кеңесінің 20-шы отырысының жұмысына 57 мемлекеттердің  делегациясы қатысты. Бірақ олардың тек 40 – ы ғана министрлік деңгейде, қалғандары Министрдің орынбасарлары немесе үкіметтердің басқа да уәкілетті өкілдері деңгейінде ұсынылды.

Екіншіден, Қырым платформасының бірегейлігі осы үйлестіру және кеңес беру форматының инновациялық архитектурасында, атап айтқанда, оның үш жолында-үкіметаралық, парламентаралық және сараптамалық болып табылады. Осы ерекше құрылымның арқасында, Қырым платформасының әр жолы бір-бірін күшейтіп, толықтыра алады. Бұл Украина тарихындағы алғашқы халықаралық формат, ол дипломаттардың күш-жігерінен басқа, парламенттік және сараптамалық дипломатияның маңызды компоненттерін қамтиды. Басқа үйлестіру және кеңес беру форматы әлемнің көптеген парламентшілерін, сондай-ақ украиндық және шетелдік сарапшыларын  Қырым платформасындай  біріктіре алмады. Ал  Қырым платформасының  сараптамалық желісі әлемнің 33 елінен 200-ден астам талдаушыларды, сарапшылар мен ғалымдарды біріктірді және бұл сан одан әрі өсетін болады. Салыстыру үшін- ЕҚЫҰ Министрлер Кеңесінің отырысына 42 қоғамдық ұйымның өкілдері ғана аккредиттелді. Соңында, Қырым платформасының саммитінде Украина дәстүрлі дипломатия құралдары жұмыс істемейтін жағдайда қақтығыстарды шешудің стандартты емес тетіктерін мемлекет ретінде аймақтық деңгейінде көшбасшылық танытты. Қырым платформасының саммиті украин және әлемдік ақпарат құралдарының назарын аударды. Іс-шараға 370 журналист аккредиттелді, оның 170-і шетелдік.

ҚЫРЫМ ПЛАТФОРМАСЫНА ҚАТЫСУШЫЛАР ТУРАЛЫ 5 ФАКТ

1. 46 ел мен халықаралық ұйымдар 23 тамызда Киевте Қырым платформасының құрылтай саммитіне қатысты.
2. Делегациялардың барлық басшылары, деңгейіне қарамастан, өз мемлекеттерінің Қырым платформасына ресми қосылуына және декларацияны қабылдауға құқылы.
3. Қырым платформасының декларациясы саммиттен кейін қосылу үшін ашық болып қала береді, сондықтан платформаға қатысушылардың саны арта түседі.
4. Саммит Қырым платформасының барлық деңгейлердегі (үкіметаралық, парламентаралық және сараптамалық) қызметін ресми түрде бастады. Ол түбегі Украина Үкіметінің бақылауына оралғанға дейін жалғасады.
5. Олардың арасында:

• - Еуропалық континент елдерінің ¾

• - ЕО және НАТО институттар ретінде

• - Жеті топтың 7/7 елі (G7)

• - ЕО 27/27 елдері

• - НАТО-ның 30/30 елі

• - Люблин үшбұрышы (Украина, Польша, Литва)

• - Қауымдастырылған трио (Украина, Грузия, Молдова)

• - Украинаның барлық көршілері (Беларусь пен Ресей Федерациясынан басқа)

• - 4/7 континенттер