Майшабақтәрізділер

Майшабақтәрізділер.

Майшабақтәрізділер (Clupeіformes) — сүйекті балықтар класының нағыз сүйекті балықтар тобының отряды. Қазба қалдықтары жоғарғы юра кезеңінен белгілі. Құрылысы қарапайым, морфологиясы мен биологиясы әр түрлі. Майшабақтәрізділердің денесінің екі бүйірі қысыңқы, оған циклоидты қабыршықтары бос бекігендіктен оңай алынады. Бүйір сызығы жоқ, бірақ желбезек қақпақшасында сейсмосенсорлы өзекшелері жақсы жетілген. Құрсақ жүзбе қанаттары кеуде жүзбе қанаттарынан әлдеқайда кейін орналасқан. Жүзбе қанаттарында тікенек талшықтар болмайды. Желбезек жарғақтары тамағына бекімеген — жаға тәрізді. Жақ сүйектерінде тістері болады. Майшабақтәрізділердің ішінде теңізде, тұщы суда тіршілік ететіндері және өрістегіш түрлері де кездеседі. Отрядта 3 тұқымдас бар:

• майшабақтар (Clupeіdae)
• анчоустар (Engraulіdae)
• дорабтар (Chіrocentrіdae).

Алдыңғы екеуінің өкілдері майда (ұзындығы 5 — 45 см, салм. бірнеше г-нан 1,2 кг-ға дейін), ал дорабтар ірі (ұзындығы 3,7 м-дей). Олар топтанып жүретін пелагик. балықтар; 300-дей түрі бар. Майшабақтар мен анчоустардың көпшілік түрінің дүние жүзінде кәсіптік маңызы зор. Бірақ жыл сайын, әр түрлі себептерден (тіршілік жағдайының өзгеруі, әсіресе, өткінші түрлер үшін, шамадан тыс артық аулау, т.б.), олардың саны бірте-бірте азаюда. Қазақстан суларында майшабақтар тұқымдасының 11 түр мен түр тармақтары тіршілік етеді. Бұлардың 10-ы Каспийде тіршілік ететін жергілікті балықтар, ал Балтық майшабағы (салака) Аралға жерсіндірілген. 1980 жылға дейін Каспий майшабақтарының кәсіптік маңызы үлкен болатын, қазіргі уақытта негізінен килькалар мен тюлькалар ауланады. Еділ майшабағы өте сирек кездеседі.

Пайдаланған әдебиет

• Қазақ энциклопедиясы
• Джумалиев М.К., Биоразнообразие животного мира (хордовые), ч. 1. А., 2002;
• Митрофанов И.В. и др., Аннотированный четырехязычный словарь названий рыб Казахстана, 2 изд., А., 2003.