Бидғат: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
Өңдеу түйіні жоқ
Уикипедия копипастаның орны емес
6-жол: 6-жол:
{{end citation|қайнары=«Фатх әл-Бари» (13/340)}}
{{end citation|қайнары=«Фатх әл-Бари» (13/340)}}


== Шариғи мағынасы ==
== «Бидғат» (әл-бид‘а) терминінің тілдік анықтамасы ==
[[Ибн Таймийа]] бидғат терминінінің шегін былай түсіндіреді:
[[Ибн Фәрис]] былай деген: {{start citation}}“Егер мен сөзбен немесе іспен менен бұрын ондайды ешкім жасамаған бір нәрсе жасаған болсам, онда: «Мен бидғат (бид'а) жасадым», - деп айтылады”. {{end citation|қайнары=“Муғжам әл-мәқаиис” 119.}}
{{start citation}}
[[Имам әт-Туртуши]] былай деген: {{start citation}}“«Әл-бид’а» сөзі – бұл оған дейін болмаған, ойлап табылған нәрсе”. {{end citation|қайнары=«әл-Хауадис уәл-бида’» 40.}}
Діндегі бидғат дегеніміз — [[Аллаһ]] пен [[Мұхаммед|Оның елшісі]] заңдастырмаған, оның [[парыз]] немесе [[мұстахаб]] екені туралы ешбір әмір келмеген кез-келген зат
[[Хафиз Ибн Хәжар]] былай деп айтқан: {{start citation}}“«Әл-бид’а» сөзінің көпше түрі болып табылатын «әл-бида’» (енгізілген жаңалықтар) туралы айтар болсақ, бұл (сөз) – оған дейін ешбір нұсқасы болмаған барлық нәрселерді қамтиды. Әрі тілдік мағынада бұл сөз өзіне мақтаулы нәрсені де, айыпталатын нәрсені де қамтиды”. {{end citation|қайнары=“Фәтхул-Бәри” 13/340.}}
{{end citation|қайнары=«Маджму әл-фатауа» (4/107)}}
'''«Бид’а»''' сөзі тілдік мағынасында [[Құран]]да да келеді. Мысалы, мына [[аят]]та: '''«Ол көктер мен жерді жоқтан бар етуші»''' <small>(«[[әл-Бақара]]» сүресі, 117-аят).</small> Яғни [[Аллаһ]] Тағала аспан мен жерді оған дейін болмаған күйде жаратты. <br /><br />
Хафиз [[Ибн Раджаб]] айтады:

{{start citation}}
Сондай-ақ [[Аллаһ]] Тағала былай дейді: '''«([[Мұхаммед]], оларға) айт: “Мен елшілердің тұңғышы емеспін. Сондай-ақ маған әрі сендерге не істелетінін де білмеймін”»''' <small>(«әл-Ахқаф» сүресі, 9-аят).</small> Яғни: «Мен адамдарға жіберілген алғашқы [[пайғамбар]] емеспін», - де.
Бидғат деген — дінге енгізілген және [[шариғат]]та ешқандай негізі болмаған барлық зат. Ал шариғатта негізі бар екеніне дәлел бар нәрсе туралы айтатын болсақ, ол шариғатта бидғат деп аталмайды, егер де оны тілдік мағынасында бидғат десе де

{{end citation|қайнары=«Джамиғ әл-улум уәл-хикам» (265)}}
== «Бидғат» (әл-бид‘а) терминінің шариғи анықтамасы ==
'''«Әл-бид‘а»''' сөзінің шариғи анықтамасына келер болсақ, ол – [[дін]]ге жаңадан енгізілген, бірақ [[Аллаһ]] пен [[Оның Елшісі]] (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) заңды етіп бекітпеген кез келген нәрсе. <br />
[[Имам әл-Жәухари]] былай деген: {{start citation}}“«Әл-бәди’» және «әл-мубтәди’», сондай-ақ «әл-бид’а» сөзі – бұл [[дін]] тамамдалып болғаннан кейін оған бір нәрсені енгізу”. {{end citation|қайнары=“ән-Ниһая” 1/107.}}
[[Шейхул-Ислам Ибн Тәймия]] былай деп айтқан: {{start citation}}“Дінге енгізілген жаңалық (бид’а) – бұл [[Аллаһ]] және [[Оның Елшісі]] (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) заңды етіп бекітпеген нәрсе, әрі бұл – оған ешқандай бұйрық келмеген, [[парыз]] да емес, [[мустахаб]] та емес нәрсе”. {{end citation|қайнары=“Мәжмуғул-фәтәуа” 4/107.}}
[[Хафиз Ибн Ражаб]] былай деген: {{start citation}}“Бидғат (бид’а) – бұл [[дін]]ге енгізілген әрі [[шариғат]]та ешқандай негізі болмаған нәрсенің барлығы. Ал шариғатта нұсқалған негізі бар нәрсеге келер болсақ, ол [[шариғат]]қа енгізілген жаңалық болып есептелмейді, тіпті ол тілдік тұрғыдан жаңалық деп аталса да”. {{end citation|қайнары=“Жәмиғул-улюми уәл-хикам” 265.}}
[[Имам әш-Шәтыби]] былай деген: {{start citation}}“Бидғат – бұл діндегі заңды етіп бекітілген жолға еліктеп, Аллаһқа барынша көп құлшылық ету мақсатымен ойлап табылған әрі жаңадан жасалған жол”. {{end citation|қайнары=“әл-Иғтисам” 1/51.}}
Жол дегеніміз – бұл үстімен жүруге арналған белгілі бір бағыт. ''«Діндегі жол»'' деп айтылған, өйткені әлгі жолды ойлап табушы әрі жаңадан жасап шығарушы оны Исламға теліп, шынайы діни жол деп көрсеткісі келеді. <br />

''«...Заңды етіп бекітілген жолға еліктеп»'' - өйткені ойлап табылған жол бекітілген жолға ұқсайды, бірақ ол емес.<br />

''«...Аллаһқа барынша көп құлшылық ету мақсатымен...»'' - яғни жаңадан жол ойлап табушы мен сол жолға ерушінің сылтауы – Аллаһқа көбірек және жақсырақ құлшылық ету. <br />

''«...Ойлап табылған әрі жаңадан жасалған...»'' - яғни дінде негізі жоқ, Исламда белгісіз болған.
[[Шейх әл-Әлбани]] былай деген: {{start citation}}“Шынында, шариғат адасу деп атаған діндегі жаңалық (әл-бид’а) – бұл [[Сүннет]]ке сай келмейтін істер, сөздер мен сенімдер, тіпті ол ижтиһадтың нәтижесінде болса да”. {{end citation|қайнары=“Әхкамул-жәнаиз” 242.}}
Сонымен діни жаңалық (әл-бид’а) – бұл ешқандай сенімді негізі жоқ және [[Пайғамбар]] мен (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) [[сахаба]]лардың уақытында белгілі болмаған кез келген сөздер, істер мен наным-сенім арқылы Аллаһқа жақындауға ұмтылу. {{end citation|қайнары=“әл-Иғтисам” 1/64, 1/227.}}
== Дүниелік (тұрмыстық) мәселелерде жаңалық енгізу рұқсат етілген, тіпті мақтаулы ==
'''«Әл-бид’а»''' (енгізілген жаңалық) сөзінің шариғи анықтамасы [[автомобиль]], [[компьютер]], [[тоңазытқыш]], [[көзілдірік]], [[киім]] және т.б.с. тұрмыстық және дүниелік жаңалықтарға қатысты емес екенін білу қажет, өйткені бұл нәрселер тұрмыстық мәселелерге қатысты болып табылады және шариғатқа телінбейді әрі өздігінен Аллаһқа жақындау құралы болып табылмайды. Бұл - дінге емес, тұрмысқа қатысты жаңалықтар.

[[Әнас]] пен [[‘Айша]]дан (Аллаһ оларға разы болсын) жеткен [[хадис]]те [[Аллаһ Елшісі]] (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) былай деген: {{start citation}}''«Егер мәселе дүниелік тұрмыстарыңа қатысты болса, ол туралы өздерің жақсырақ білесіңдер, ал егер мәселе діндеріңе қатысты болса, оны маған қайтарыңдар!»'' {{end citation|қайнары=[[Ахмад]] 5/298, [[Ибн Мәжаһ]] 1/117, [[Ибн Хузайма]] 410. [[Сахих]] [[хадис]].«Сахих әл-жәмиғ» 767.}}

Жоғарыда айтылғанның барлығы «Аллаһ Тағаланың дініндегі негіз – Аллаһ пен Оның Елшісі (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) бұйырмаған кез келген амалды істеуге тыйым салынған» дегенге нұсқайды. Ал барлық тұрмыстық және дүниелік мәселелерге келер болсақ, Аллаһ Тағала оны рұқсат етіп қойды, әрі кез келген дүниелік нәрселердің тыйым салынғандығына дәлел келмейінше, ол рұқсат етілген болып қала береді. Бұл ережеге көптеген дәлелдер бар.<br />


[[Аллаһ Тағала]] былай дейді: '''«Ол (Аллаһ) сондай – жер бетіндегі барлық нәрсені сендер үшін жаратты»''' <small>([[«әл-Бақара» сүресі]], 29-аят).</small><br />


[[Имам әш-Шәукани]] былай деп жазған: {{start citation}}“Осы аят жаратылғанның барлығы өз негізінде [[хәлал]] екеніне дәлел болады, тек қана оны осы негізден тыс шығаратын дәлел келмесе ғана. Әрі бұда жануарлар мен басқа кез келген пайдалы заттардың арасында ешқандай айырмашық жоқ. Әрі '''«жер бетіндегі барлық нәрсе»''' деген сөздер бұған өте күшті дәлел болып табылады”. {{end citation|қайнары=“Фәтхул-Қадир” 1/98.}}

Ал Аллаһтың Елшісі (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын): ''“Аллаһ Тағала Өз Кітабында рұқсат еткен нәрсесі – рұқсат етілген, ал тыйым салған нәрсесі – тыйым салынған. Ал Аллаһ Тағала айтпай кеткен нәрселерге келер болсақ – олар да рұқсат етілген. Ендеше, осыны Аллаһтан қабылдаңдар, өйткені, расында, Аллаһ еш нәрсені ұмытпайды!”'', - деді де, '''«Раббың ұмытпайды»''' <small>([[«Мәриям» сүресі]], 65-аят)</small>, - деген аятты оқыды. {{end citation|қайнары=[[әл-Хаким]] 2/375, [[әл-Бәззар]] 123. Хадистің сенімділігін [[имам әл-Бәззар]], [[имам әд-Дарақутни]], [[имам әл-Хаким]], [[қады Әбу Бәкр ибн әл-‘Араби]], [[имам ән-Нәуауи]], [[шейх Ибн әл-Қайим]], [[хафиз Ибн Кәсир]], [[имам әс-Суюты]] мен [[шейх әл-Әлбани]] растаған.}}

== Бидғаттың түрлері туралы ==
=== Бидғат сенімде, сөздерде және амалдарда болады ===

Діни бидғат сенім мәселелерінде, сөздерде және амалдарда болады. [[Шейхул-Ислам Ибн Тәймия]] былай деген: {{start citation}}“Бидғат екі түрлі болады: сөздерде, сенімде, сондай-ақ амалдар мен құлшылықта”. {{end citation|қайнары=“Мәжмуғул-фәтауа” 22/306.}}

[[Шейх ‘Али Мәхфуз]] былай деген: {{start citation}}«Бидғат екі түрлі болады: сенімде және амалдарда. Сенімдегі бидғат – бұл Пайғамбар мен сахабалар сенген нәрсеге қайшы келетін нәрсеге сену. Әрі мұндай сенімдегі бидғат амалдағы бидғаттармен қоса көрініс табады ма, жоқ па – бұл маңызды емес». {{end citation|қайнары=«әл-Ибдағ» 54.}}

Сенімдегі бидғаттың мысалы ретінде [[хауариж]]дердің, [[му’тазили]]лердің, [[қадари]]лердің, [[рафиди]]лердің, [[муржи]]лердің және т.б. сол сияқты ағымдардың бидғаттарын келтіруге болады. <br />


Амалдардағы бидғатқа келер болсақ, ол туралы [[шейх Абдур-Рахман әс-Сағди]] былай деген: {{start citation}}«Амалдардағы бидғат – бұл дінде [[Аллаһ]] пен Оның Елшісі (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) бекітпеген [[құлшылық]]ты бекіту. [[Шариғат]]та орындалуы [[парыз]] немесе [[мустахаб]] екендігін көрсететін бұйрық болмаған кез келген [[құлшылық]] – амалдардағы бидғатқа жатады». {{end citation|қайнары=“Фәтауа әс-Сағдия” 63-64.}}

Сөздердегі бидғатқа келер болсақ, оларға жоғарыда айтылған ағымдардың сенім мәселесіндегі адасушылығынан келіп шығатын сөздері жатады. Сондай-ақ сөздердегі бидғатқа Аллаһты еске алу сөздерінің (зикр) [[шариғат]]та бекітілмеген кез келген түрі жатады.

=== Бидғаттың [[Ислам]]нан шығарып жіберетін және шығарып жібермейтін түрлері бар ===

Бидғат түрлерінің ішінде ең қауіптісі – сенімдегі бидғат, себебі сенімдегі бидғаттың ішінде Исламнан шығарып жіберетіндей сенімдер бар. [[Шейх Ибраһим әр-Руһайли]] [[хафиз Ибн Ахмад әл-Хаками]]ге сүйеніп, былай дейді: {{start citation}}«Діндегі бидғат екі түрлі болады: діннен шығаратын және діннен шығармайтын. Діннен шығаратын бидғаттың шекарасы туралы айтар болсақ, оған мынадайлар жатады: ол туралы көптеген жолдармен жеткен әрі дін ережелерінен белгілі болған бірауызды келісім ([[ижмағ]]) бар амалды жоққа шығару. Мысалы, қандай да бір міндетті жоққа шығару немесе міндетті емес нәрсені міндетті ету. Тыйым салынған нәрсені рұқсат ету немесе рұқсат етілген нәрсені тыйым салу. Аллаһқа қатысты Аллаһ, Оның Елшісі (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) және [[Құран]] теріске шығаратын сенімге ие болу, ол сенім мейлі бекіту болсын, мейлі жоққа шығару болсын – бәрібір. Өйткені осыда [[Құран]] мен Елшінің (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) елшілігін өтірік деп жариялау бар. Оған мысал ретінде Аллаһтың сипаттарын жоққа шығаратын, Құранды жаратылыс деп есептейтін және Аллаһтың кез келген сипатын жаратылған деп санайтын [[жәһми]]лердің сенімін келтіруге болады». {{end citation|қайнары=«Мәуқиф әһл әс-Сунна уәл-жәмаға мин әһлил-әһуа уәл-бида» 1/105.}}

Діннен шығаратын сенімдегі бидғатқа мысал ретінде [[шейхул-Ислам Ибн Тәймия]]ның шектен шыққан [[жәһми]]лердің сенімі туралы айтқан сөздерін келтіруге болады: {{start citation}}«[[Сәләф]]тар мен имамдардан Аллаһтың сипаттарын жоққа шығаратын анық [[жәһми]]лерді күпірлікте айыптау туралы хабарлар жеткен. Олардың «Аллаһ сөйлеспейді, көрмейді, Оның жаратылыстардан айырмашылығы жоқ, білімі жоқ, құдіреті жоқ, күші жоқ, Ол естімейді, өмір сүрмейді» деген сыңайлы сөздері бар. Олар «Құран жаратылған, тозақтықтар Аллаһты көрмейтіні сияқты жәннаттықтар да Аллаһты көрмейді» деген және т.б. осыған ұқсас сөздер айтады». {{end citation|қайнары=“Мәжмуғул-фәтауа” 3/358.}}

[[Ислам]]нан шығармайтын, бірақ адасушылыққа салатын бидғаттарға келер болсақ, олар [[хафиз Ибн Ахмад әл-Хәками]] айтқандай, - бұрыс түсінік (тауил) пен нәпсіге ергеннің ([[һәуа]]) салдары болып табылатын, бірақ [[Құран]]ның немесе [[Аллаһ]] Өз пайғамбарына түсіргеннің ішінен еш нәрсені жоққа шығаруға алып бармайтын нәрселер. {{end citation|қайнары=“Мәғариж әл-қабул” 2/617.}}

[[Муслим]] жеткізген хадисте (2/592): ''«Әрбір бидғат – бұл адасушылық»'', - деп айтылғандай, кез келген бидғат – адасушылық болғанымен, олар күнә мен күпірлік дәрежесі бойынша өзара ерекшеленеді. [[Имам әш-Шәтыби]] былай деп айтатын: {{start citation}}“Бидғаттар айыптау мен тыйым салу тұрғысынан бірдей емес екендігі түсінікті болды, әрі олардың ішінде айыпты болып табылатындары да бар, сол сияқты тыйым салынған болып табылатындары да бар. Дегенмен, қалай болғанда да олар адасушылық деп аталады”. {{end citation|қайнары=“әл-Иғтисам” 1/362.}}

=== Бидғаттың ешқандай негізі жоғы және негізі бар нәрсеге қосылғаны болады ===
Бидғаттың ешқандай негізі жоғы ('''әл-бид’а әл-хақиқия''') және [[шариғат]]та бекітілген белгілі бір [[құлшылық]]қа қосымша қосылғаны ('''әл-бид’а әл-идафия''') сияқты түрлері бар. {{end citation|қайнары=“Танбих улил-әбсар” 96, “Нур әс-Сунна” 41.}}

Өкінішке орай, шариғатта ешқандай негізі жоқ бидғаттар (әл-бид’а әл-хақиқия) өте көп. Әрі олар – заңды екеніне не [[Құран]]да, не [[Сүннет]]те, не [[бірауызды келісім]]де нұсқауы болмаған нәрселер. Олардың қатарына Аллаһқа пірадарлық (монахтық өмір) арқылы жақындауды, [[хәлал]] етілген дүниелік нәрселердің әлдебіреулерін өзіне тыйым салып, осыны игілік деп санауды және т.б. жатқызуға болады. Мысалы, [[имам Мәлик]] (біреулер) күннің астында тұруды, сөйлемеуді немесе белгілі бір жерге жаяу баруға [[нәзір]] беруді [[құлшылық]]қа жатқызған кезде, мұны күнә деп атап, оларға тыйым салатын. [[Имам әш-Шәтыби]] [[имам Мәлик]]тің сөзін келтіріп былай деген: {{start citation}}«[[Мәлик]]тің күннің астында тұруды, сөйлемеуді және [[Шам]]ға, не [[Мысыр]]ға жаяу баруға нәзір етуді тыйым салғаны, әрі бұлардың барлығын [[күнә]] деп атағаны жайлы ой толғаңдаршы! Бұл амалдар өз негізінде [[хәлал]] болып табылады, алайда (біреулер) оларды дінге теліп, сол арқылы [[Аллаһ]]қа [[құлшылық]] етуді шешкен кезде, [[имам Мәлик]] оларды [[күнә]] деп атады”. {{end citation|қайнары=“әл-Иғтисам” 2/534.}}

[[Шейхул-Ислам Ибн Тәймия]] былай деген: {{start citation}}“[[Жүн]]нен тоқылған [[киім]]ді Аллаһқа құлшылық ретінде кию – бидғат”. {{end citation|қайнары=“Мәжмуғул-фәтауа” 11/555.}}

[[Имам әш-Шәтыби]] дінге енгізіліп, кейіннен шариғаттың бір бөлігіне айналдырылған бидғаттың түрлерін атап, былай деді: {{start citation}}“Бұлардың қатарына белгілі бір нәрселерді қатаң белгіленген үлгіде ұстану жатады, мысалы, Аллаһты көпшілік болып бір дауыспен [[зікір ету]] немесе Пайғамбардың (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) туылған күні – [[мәуліт]]ті мейрам (‘ид) етіп алу”. {{end citation|қайнары=“әл-Иғтисам” 1/39.}}

Ал шариғатта негізі бар құлшылыққа қосымша қосылған бидғат (әл-бид’а әл-идафия) туралы айтар болсақ, [[имам әш-Шәтыби]] оның мағынасын түсіндіріп, былай деді: {{start citation}}«Құлшылықтың негізі бекітілген, бірақ әлгі қосымшасы (тиісті) дәлелдің жоқтығы себепті шариғи негізден шығады». {{end citation|қайнары=“әл-Иғтисам” 2/140.}}

Сөйтіп, '''«қосымша қосылған бидғат»''' дегенде шариғатта негізі бар бір әрекетке араласып кеткен бидғат туралы сөз болады. Мысалы, [[азан]]ның немесе намаздың (шариғат тарапынан) заңдастырылған сөздері айтылып біткен соң, оларға қосымша қосылатыны немесе тұрақты түрде орындалатыны туралы дінде еш нәрсе айтылмаған нәрселер қосылады. [[Имам Ибн Хәжар әл-Хайтами]]ден тура азан сөздерінің ішінде [[Пайғамбар]]ға (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) [[салауат]] айту туралы сұраған кезде, ол былай деп жауап берді: {{start citation}}«Мұның (азан айтудың) негізі Сүннет болып табылады, бірақ осы түрі (азанның ішінде Пайғамбарға салауат айту) – бидғат!» {{end citation|қайнары=“әл-Фәтауа әл-хадисия” 1/131.}}

Сондай-ақ ғалымдар бидғаттың мұндай тарауына (шариғат тарапынан) заңдастырылмаған үлгіде жасалатын [[намаз]], [[ораза]] т.с.с түрлі құлшылық түрлерін де жатқызған. Мысалы, «[[рағайып]]» деп аталатын намаз. Бұл – кейбір білімсіз адамдар [[ражаб]] ([[ережеп]]) айының алғашқы жұмасында оқитын он екі [[ракағат]]тан тұратын намаз. Мұндай намаздың шариғатта ешқандай негізі жоқ және барлық [[мазһаб]] [[имам]]дарының пікірі бойынша, ол намаз бидғат болып табылады. {{end citation|қайнары=“әл-Фәтауа әл-кубра” 2/239, “әл-Мәдхал” 1/294.}}

Немесе [[Шағбан]] айының ортасына орындалатын «[[саләтул-бараа]]» ([[бараат намазы]]) деп аталатын намаз. Ол да шариғатта ешқандай негізі жоқ діндегі бидғатқа жатады. {{end citation|қайнары=“әс-Сунан уәл-мубтадиғат” 156.}}

Бұл мәселе барынша түсінікті болу үшін, [[шейх ‘Али Махфуз]]дың өте пайдалы сөздерін келтірейік: {{start citation}}“Жалпылама мәтіндерді Пайғамбардың (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) іс-әрекетімен немесе істемей қалдыруымен түсіндіргеніне назар аудармай, оларға ілесу – Аллаһ Тағала тыйым салған күмәнді, анық емес ([[муташәбиһ]]) нәрсеге еру болып табылады! Өйткені егер біз нақтылауға қарамай, тек жалпылама мәтіндерге жүгінер болсақ, түбі таусылмайтын бидғатқа айқара есік ашып береміз. Мынау – біз айтып отырған нәрсеге мысал: [[әт-Табарани]]дің жинағында ''«Ең жақсы амал – бұл [[намаз]]»'' деген [[хадис]] келген. Егер осы хадистің жалпылама мәтінін алсақ, онда қалайша біз [[рағайып]] намазы мен [[шағбан]]ның ортасындағы намазды ([[саләтул-бараа]]) қайтарылған бидғат дей аламыз?! Өйткені бұлар жалпылама хадистің мәтініне сүйеніп тұр ғой. Алайда ғалымдар осы екі намазды жиіркенішті, айыпты бидғат деген!

Екінші мысал: Аллаһ Тағала: '''«Адамдарды [[Раббы]]ңның жолына даналық және көркем үгіт арқылы шақыр!»''' - дейді. Ол сондай-ақ тағы бір жерде: «Аллаһты көп еске ал!» - дейді. Енді осыларға сүйеніп, екі [[айт намазы]]на, күн тұтылғанда оқылатын намазға және [[тарауық намазы]]на азан шақыру керек деп шешкен біреуді елестетіп көріңізші?! Ал біз: «Сіз Пайғамбар (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) ешқашан істемеген және өзгелерге де істе деп бұйырмаған істі қалайша істейсіз?» - десек, ол бізге: «Расында, муаззин ([[азаншы]]) шақырушы және Аллаһты еске алушы болып табылады!» - дейді. Енді сіз ол кісіге қалай дәлел әкелесіз, әрі оның бидғатын қалай теріске шығарасыз?!

Үшінші мысал: Аллаһ Тағала: '''«Расында, Аллаһ та, Оның [[періште]]лері де Пайғамбарға салауат жолдайды. Әй, [[иман]] келтіргендер, оған салауаттар мен сәлем жолдаңдар!»''' - дейді. Осы сырттай және жалпылама бұйрыққа сүйеніп, намазда тұрғанда да, [[рукуғ]]та да, [[сәжде]]де де және Пайғамбар өзіне салауат айтуды бекітпеген жағдайлардың барлығында салауат айтумен Аллаһқа жақындауға болады! (Бірақ) бізге Пайғамбардың (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын): ''«Намазды мен сендердің көздеріңше орындағандай етіп орындаңдар!»'' - деген хадисі белгілі бола тұра, осындай (амалдар) арқылы Аллаһ Тағалаға жақындауды орнатқан адамның намазы дұрыс бола ма?!» {{end citation|қайнары=«әл-Ибдағ» 25.}}

Айтып жатқанымызға мысал ретінде [[Ибн Аббас]]тан (Аллаһ оған разы болсын) жеткен мына хадисті келтірсек болады:

''“Бірде, Пайғамбар (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) [[құтпа]] айтып тұрғанында, түрегеліп тұрған бір адамға көзі түсіп, ол жайында сұрады. Адамдар: “Ол – [[күн]]нің астында тұруға, отырмауға, (аптаптан) [[көлеңке]]ге паналамауға, сөйлемеуге және ораза ұстауға [[нәзір]] берген Әбу Исраил ғой”, - деді. Сонда Пайғамбар (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын): «Оған сөйлесін, (аптаптан) көлеңкеге жасырынсын және отырсын деп бұйырыңдар, ал оразасын соңына дейін жалғастыра берсін», - деді”''. {{end citation|қайнары=Әл-Бухари 6704.}}

[[Шейхул-Ислам Ибн Тәймия]] былай деген: {{start citation}}«Пайғамбар (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) бұл адамға тек ораза ұстауды ғана бұйырып, қалғандарына тыйым салды, өйткені ораза – бұл Аллаһ жақсы көретін құлшылық. Ал оның оразадан өзге істеген амалдары – Аллаһқа жақындататын құлшылық емес еді, тіпті егер біреу оны солай деп есептесе де». {{end citation|қайнары=“Мәжмуғул-фәтауа” 11/614.}}

[[Имам әш-Шәтыби]] былай деп айтқан: {{start citation}}“Ақиқатында, (негізі жоқ) «бид’а хақиқияның» күнәсі (негізі бар құлшылыққа қосылған) «бид’а идафиядан» гөрі ауырырақ, себебі ол анық тыйым салынған, әрі қадарилердің адасушылығы, немесе «хабар әл-ахад» хадистерді қабылдамау, немесе бірауызды пікірді мойындамау, немесе арақ-шарапты хәлал ету, немесе имамдарды күнәсіз деп айту және сол іспеттес нәрселер сияқты [[Сүннет]]ке айқын қарама-қайшылық және одан шығып кету болып табылады”. {{end citation|қайнары=“әл-Иғтисам” 2/145.}}

[[Шейх Мухаммад Са’ид Раслән]] '''«бид’а идафияға»''' қатысты үкімдерді түсіндіріп, амал белгілі бір негізі бар құлшылықты шариғатқа деген алты тарапты сәйкессіздіктің біреуі жағынан қосу, бұрмалау немесе өзгерту себебімен бидғатқа айналады деген:

==== 1. Себебі ====

Егер белгілі бір құлшылықтың шариғатта заңды етіп бекітілмеген себебі пайда болса, ол қабылданбайтын бидғатқа айналады. Оған мысал ретінде кейбір адамдардың [[ережеп]] ([[ражаб]]) айының жиырма жетінші түнін ұйықтамай өткізуін келтіруге болады. Олар мұны осы түні Аллаһтың Елшісі (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) көкке көтерілгенімен негіздейді. [[Таһажжуд]] (түнгі намаз) құлшылық болып табылады, бірақ ол әлгі себепке байланыстырылған кезде, бірден бидғатқа айналды, себебі бұл құлшылық шариғатта орнатылмаған себепке негізделіп құрылған. Әрі осы сипаттама, яғни себептің шариғатқа сәйкес келуі өте маңызды, өйткені ол арқылы қателікпен Сүннет деп саналып жүрген көптеген бидғаттар танылады.

==== 2. Түрі (тегі) ====

Амал аталған құлшылықтың түрі мен тегінде шариғатқа сәйкес келуі тиіс. Егер адам Аллаһқа шариғатта бекітілмеген құлшылық түрімен жақындауға тырысса, оның істеп жатқан сол құлшылығы қабыл болмайды. Бұған мысал ретінде кісінің Айт күні жылқыны құрбандыққа шалуын келтіруге болады. Оның құрбандығы дұрыс болып саналмайды, өйткені шариғатқа деген сәйкессіздік бұл жерде құрбандыққа шалынатын малдың түрі мен тегінде болып тұр, себебі [[Құрбан айт]]та (‘Ид әл-Адха) үш түрлі малдың еркегі мен ұрғашысын ғана шалуға болады, олар: [[түйе]], [[сиыр]] және [[қой]] ([[ешкі]]).

==== 3. Мөлшері (саны) ====

Егер шариғат белгілі бір құлшылықтың мөлшерін (санын) бекітіп қойған болса, онда орындау кезінде оның мөлшерін көбейтуге де, азайтуға да болмайды. Егер біреу бекітілген парыз намаздарға қосымша тағы да парыз намазды жүктегісі келсе немесе бекітілген парыз намаздардың [[ракағат]] санын көбейткісі келсе, оның намазы қабыл болмайды, себебі ол шариғатта бекітілген мөлшерге қайшы келіп тұр. Мысалы, адам [[бесін]] ([[зуһр]]) намазының парызын бес ракағат етіп оқитын болса, оның намазы қабыл болмайды.

==== 4. Кейіпі (орындалу тәртібі) ====

Дінде бекітілген белгілі бір құлшылықтың ретін (тәртібін) өзгертуге болмайды. Мәселен, намазды ташаһһудпен бастап, содан кейін рукуғ пен сәжде жасауға болмайды. Сондай-ақ егер кісі дәрет алуды аяқты жуудан бастап, содан соң басына масих тартып, сосын екі қолын жуып, бетін жуумен аяқтаса, онда ғалымдардың ең дұрыс пікірі бойынша оның дәреті жарамсыз болады. Өйткені дәрет алудың (мұндай) тәртібі осы құлшылықты орындаудың Құран мәтінімен бекітілген үлгісіне қайшы келеді.

==== 5. Уақыты ====

Мысалға, егер бір кісі құрбандықты [[зул-хижжа айы]]ның алғашқы күндерінде шалатын болса, оның құрбандығы қабыл етілмейді, өйткені шариғат бұл құлшылыққа нақты бір уақыт белгілеп қойған. <br />

[[Құрбан Айт]] күнінде құрбан шалу (әл-удхийя), немесе [[әл-Харам]]дағы Қаситетті [[мешіт]]ке жіберілетін малдарды құрбан шалу (әл-хадьи), немесе бала туылуына байланысты құрбан шалу (әл-[[ақиқа]]) арқылы Аллаһқа жақындау шариғатта бекітілген екенін білу қажет. Ал құрбан шалудың Аллаһқа құлшылық ету және жақындау мақсатымен және осы үшін сауап алуды үміт етіп жасалатын қандай да басқа түрлеріне келер болсақ, олар бидғат болып табылады.
Ал ет үшін мал союға келер болсақ, бұл кез келген уақытта рұқсат етілген, әрі бұл мәселеде ешқандай проблема жоқ.

==== 6. Орыны (мекені) ====

Егер адам [[мешіт]]тен басқа жерде [[иғтикаф]] жасаса, немесе [[қажылық]] кезінде [[Арафат]] тауында тұру ниетімен Арафат тауынан басқа жерде тұрса, немесе [[Қағба]]дан басқа жерде тауап жасаса, оның істеген құлшылықтары шариғат бекіткен орында жасамағандығы себепті қабыл болмайды.

Амал ізгі әрі Аллаһтың алдында қабыл болуы үшін негізгі екі шартқа сай келуі қажет, олар: [[ықыластылық]] және [[Сүннет]]ке сай болу. Ал амал осы алты тармаққа сәйкес келмейінше Сүннетке сай болуы мүмкін емес. Сондықтан да амал себебінде, не түрінде, не мөлшерінде, не тәртібінде, не уақытында, не орнында шариғатта бекітілген (үлгіге) сәйкес келмесе, ол [[Сүннет]]ке сай келу шартына сәйкес болмауы себепті жарамсыз болады. {{end citation|қайнары=Толығырақ “Рисалә фил-бидға уәл-мубтадиғин” 360-362 кітабын қараңыз.}}

== Діни бидғаттың қауіптілігі және ол қатал түрде тыйым салынғандығы жөнінде ==

=== Бидғат – [[күпірлік]]ке, [[ширк]]ке алып баратын жол ===

[[Әбу Са’ид әл-Худри]]ден (Аллаһ оған разы болсын) жеткен [[хадис]]те [[Аллаһ Елшісі]] (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) былай деген: {{start citation}}''«Расында, сендер өздеріңе дейін өмір сүргендердің салтына еліктейсіңдер: олардың ізіне түсіп, бір сүйем де, бір қадым да кейін қалмайсыңдар! Тіпті егер олар [[кесіртке]]нің [[ін]]іне кірсе, сендер де бірге кіріп кететін боласыңдар!»'' Сонда [[сахабалар]]: ''«Уа, Аллаһтың елшісі, сіз [[яһудилер]] мен [[христиандар]] туралы айтып тұрсыз ба?»'' - деп сұрады. Ол: ''«Енді басқа кім туралы?»'' - деп жауап берді. {{end citation|қайнары=[[Әл-Бухари]] 3456, [[Муслим]] 2669.}}

[[Саубан]]нан (Аллаһ оған разы болсын) жеткен хадисте Аллаһ Елшісі (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) былай деген: {{start citation}}«Менің [[үммет]]імдегі адамдар [[мүшрик]]терге (көпқұдайшылдарға) қосылмайынша және үмметімнің бір бөлігі [[пұт]]тарға табынбайынша, [[Қиямет Күн]] болмайды». {{end citation|қайнары=[[Ахмад]] 5/278, [[Әбу Дәуд]] 4252, [[Ибн Мәжаһ]] 3952. Хадистің сенімділігін [[шейх әл-Әлбани]] мен шейх [[‘Абдул-Қадир әл-Арнаут]] растады.}}

Ақиқатында, бидғат мәселесіне атүсті қарағандықтан көптеген [[Ислам]] ағымдары [[ширк]] пен [[күпірлік]]ке түсті. Жағдай ушыққаны соншалық – тіпті қазіргі кезде қаншама надан мұсылмандардың [[әруақ]]тардан мен [[әулие-әнбие]]лерден бала, денсаулық, байлық тілеп дұға ететіні, [[қабір]]лерді киелі деп санап, оларға арнайы сапар жасап келіп, тәу ететіні, олардан жолын ашуын сұрап, [[құрбандық]] шалатыны, [[кесене]]лерді қасиетті деп ойлап, медет сұрайтыны ешкімге жасырын емес.

=== Дінге жаңалық енгізген адам өзін заң шығарушының орнына қойған болып есептеледі, ал негізінде заң шығарушы тек Жалғыз Аллаһ қана ===

Аллаһ Тағала былай дейді: {{start citation}}«'''Немесе дін тұрғысынан Аллаһ бұйырмаған нәрсені оларға шариғат ететін серіктері бар ма?!'''» {{end citation|қайнары=«әш-Шура» сүресі, 21-аят.}}

Аллаһ Тағала тағы былай дейді: {{start citation}}'''«Раббыларыңнан сендерге түсірілгенге бой ұсыныңдар да, Одан өзгені дос тұтып ілеспеңдер. Нендей аз ғана үгіт тыңдайсыңдар!»''' {{end citation|қайнары=«әл-Ағраф» сүресі, 3-аят.}}

Діни үкім шығару адамдардың емес, тек әлемдердің Раббысының қақысы ғана. Аллаһ Тағала кез келген діни үкімді Өзінің пайғамбарлары арқылы ғана бекіткен, олардан басқа ешкімге ондай құқық берілмеген! Сондықтан дінге жаңалық енгізіп, оны жақсы деп ойлаған адам өте қатерлі жағдайда тұр, себебі ол: «Маған Аллаһтың шариғатына бір нәрсені енгізуге, қосуға рұқсат етілген», - деп есептейді. [[Имам әш-Шәфиғи]] былай деген: {{start citation}}“Кім бір нәрсені жақсы деп санаса, ол соны шариғатқа бекітуге тырысады!” {{end citation|қайнары=«Жәм әл-жәуәмиғ» 2/395.}}

=== Өз шешімімен дінге бір нәрсені енгізу тіпті [[Пайғамбар]]ға да (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) тыйым салынған ===

Аллаһ Тағала былай деді: {{start citation}}'''«Біз сені шариғат жолына салдық. Енді сонымен жүр. Білмегендердің ойларына ілеспе!»''' {{end citation|қайнары=«әл-Жәсия» сүресі, 17-аят.}}

Аллаһ Тағала тағы да Өз пайғамбары (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) туралы былай дейді: {{start citation}}'''«Ол өз ойынан сөйлемейді. Сөйлегені көкейіне салынған уахи ғана»''' {{end citation|қайнары=«ән-Нәжм» сүресі, 3-4 аяттар.}}

Аллаһ Тағала [[Мұхаммед пайғамбар]]ға (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) былай деп айтуды бұйырды: {{start citation}}'''«Мен тек өзіме [[уахи]] етілген нәрсеге ғана ілесемін»''' {{end citation|қайнары=«әл-Ахқаф» сүресі, 9-аят.}}

Тіпті Пайғамбардың өзі (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) тек Аллаһ бекіткен нәрсеге ілесіп, дінге Аллаһ бұйырған нәрседен басқа өз тарапынан еш нәрсені қоспаған болса, Аллаһ Тағаланың дініне қосымша бір нәрсе енгізіп жатқан пайғамбар да, елші де емес біреу туралы не айтуға болады?!

=== Бидғат күпірлік пен ширктен кейін ең үлкен күнә болып табылады ===

[[Әһлю-Сунна]] [[имам]]дары [[күпірлік]] пен [[ширк]]тен кейін бидғаттан асқан ауыр күнә жоқ екеніне бірауызды келіскен. [[Ибн Аббас]] (Аллаһ оған разы болсын) былай деген: {{start citation}}''“Аллаһқа ең жек көрінішті амал – бидғат!”'' {{end citation|қайнары=[[Әл-Бәйһақи]] “Сунанул-кубра” 4/316. Шейх Мәшхур иснадының сенімділігін растады.}}

[[Шейхул-Ислам Ибн Тәймия ]]былай деген: {{start citation}}''“Ислам имамдары бидғатты күнәлардың ішінде ең қорқыныштысы және ең ауыр екендігіне бірауыздан келіскен”''. {{end citation|қайнары=“Мәжмуғул-фәтауа” 28/470.}}

=== Аллаһ Тағала бидғатты теріске шығарып, оны қабылдамайды ===

[[‘Айша]]дан (Аллаһ оған разы болсын) жеткен хадисте Аллаһ Елшісі (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) былай деген: {{start citation}}''«Кімде-кім біздің бұл ісімізге (дінге) онда жоқ нәрсе енгізсе, оның ісі кері қайтарылады (қабыл болмайды)»''. Ал бұл хадистің басқа [[риуаят]]ында: ''«Кімде-кім біздің бұйрығымыз болмаған бір іс жасаса, ол ісі кері қайтарылады»'', - делінген. {{end citation|қайнары=Әл-Бухари 2697, Муслим 1718.}}

Имам [[Ибн Дақық әл-‘Ид]] былай деген: {{start citation}}«Тіл мамандары «қайтарылады» деген сөздің мағынасын ''«қабыл болмайды»'' деген!» {{end citation|қайнары=“Шарх әл-әрбәғун” 24.}}

Ал [[әл-Хасан әл-Басри]] былай деген: {{start citation}}«Бидғатшының [[ораза]]сы да, [[намаз]]ы да, [[қажылығ]]ы да, [[‘умрасы]] да, [[садақа]]сы да, [[жиһад]]ы да қабыл болмайды». {{end citation|қайнары=[[Ибн Батта]] “әл-Ибана” 1/125.}}

Егер адамның істеп жатқан бидғаты [[Исламн]]ан шығарып жіберетін болса, оның құлшылығы қабыл болмайды, өйткені [[кәпір]]дің бірде-бір амалы қабыл етілмейді. Ал егер бидғатқа белшесінен батқан адамның бидғаты Исламнан шығарып жібермейтін дәрежеде болса, оның тек бидғат араласқан құлшылығы ғана қабыл етілмейді.

=== Бидғат [[Сүннет]]тің жойылуына себепші болады ===

[[Ғадыф ибн әл-Харас]]тан (Аллаһ оған разы болсын) жеткен хадисте Аллаһ Елшісі (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) былай деген: {{start citation}}''«Егер қандай да бір халық бидғат енгізсе, олар осынысы үшін міндетті түрде сол бидғаттың дәрежесіне тең [[Сүннет]]тен айрылады!»'' {{end citation|қайнары=[[Ахмад]] 4/105.}}

Бұл хадистің сенімділігіне қатысты имамдар арасында ‘Абдуллаһ ибн Әбу Мәриям деген жеткізушіге байланысты келіспеушіліктер бар. [[Хафиз әл-Мунзири]], шейх [[әл-Әлбани]] және басқалар бұл хадисті әлсіз деген. Ал [[хафиз Ибн Хәжар]] мен [[имам әс-Суюты]] хадистің [[иснад]]ын жақсы деген. <small>Қараңыз: “Фәтхул-Бәри” 13/253, “Фәйдул-Қадир” 4/518, “Дә’иф әт-тарғиб” 37.</small>

Дегенмен, осыған ұқсас сөздер [[сахаб]]алардан, үмметіміздің алғашқы буын өкілдерінен жетеді. Мысалы, [[Ибн Мәс’уд]] (Аллаһ оған разы болсын) былай деген: {{start citation}}«Сендердің бастарыңа оның кесірінен ересектер қаусаған шалға, ал жастар ересектерге айналатын бүлік келіп жеткенде, адамдар адасушылықты Сүннетке айналдырып алған әрі егер біреу одан бір нәрсені қалдырса, оған: «Сен Сүннетті тастадың ба?» - деп айтылатын кезде не істемексіңдер!?» Адамдар одан: «Бұл қашан болады, уа, Ибн Мәс’уд?» – деп сұрады. Ол: «Ғалымдардың саны жоғалып, қарилардың саны көбейгенде, фақиһтердің саны азайып, билеушілердің саны көбейгенде, ізгілердің саны азайып, ақыретке арналуы керек болған істер осы дүние үшін істелінетін әрі адамдар дінді дін үшін емес (өзге нәрселер үшін) оқып-үйренетін кезде!» – деді. {{end citation|қайнары=Әд-Дәрими 1/64, әл-Хаким 4/514. <small>Шейх [[әл-Әлбани]] сенімділігін растап, мұндай хабарлар сахабалардан жеткенімен, мәрфу’ үкімінде болады деген. Яғни Аллаһ Елшісінен (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) жеткізіледі.</small>}}

[[Ибн әд-Дәйлами]] былай деген: {{start citation}}“Мен ‘Абдуллаһ ибн ‘Амрдің (Аллаһ оған разы болсын) былай дегенін естідім: ''«Бидғат енгізілген сайын өсе береді, ал Сүннет қалдырылған сайын кішірейе береді»''”. {{end citation|қайнары=[[Ибн Уәддах]] «әл-Бида’» 91, [[Ибн Батта]] “әл-Ибана” 227. Шейх Мәшхур иснадын сенімді деген.}}

[[Хузайфа]] (Аллаһ оған разы болсын) былай деген: {{start citation}}“Аллаһпен ант етемін, бидғат соншалықты таралып кетеді - тіпті егер адам бидғаттың біреуін тастаса, оған: «Сүннетті тастадың!» - деп айтылатын болады”. {{end citation|қайнары=Ибн Уәддах «әл-Бида’» 162.}}

[[Ибн Аббас]] (Аллаһ оған разы болсын) былай деген: {{start citation}}«Адамдар әрбір жыл өткен сайын бидғат енгізіп, [[Сүннет]]ті тастайтын болады. Міне, бұл нәрсе адамдар бидғатты тірілтіп, Сүннетті өлтіргенше жалғаса береді!» {{end citation|қайнары=[[Әт-Табарани]] “әл-Кәбир” 10/319, [[әл-Ләлакаи]] “Шарх усул әл-иғтиқад” 125, [[Әбу Амр әд-Дани]] “әл-Фитан” 277. <small>[[Хафиз әл-Хайсами]] бұл хабардың жеткізушілерінің барлығы сенімді деген. Қараңыз: “Мәжмағу-ззауаид” 1/188.</small>}}

[[Хассан ибн ‘Атыя]] былай деген: {{start citation}}“Кісі Сүннетті жоғалтпайынша бидғат істемейді”. {{end citation|қайнары=[[Әбу Нуғайм]] “әл-Хилья” 6/73. Сенімді иснад.}}

Дәл осындай сөздер [[Әбу Идрис әл-Хәулани]]ден де жеткен. <small>Қараңыз: [[Ибн Уәддах]] «әл-Бида’» 90.</small>

=== Бидғат – бұл [[Тозақ]]қа алып баратын адасушылық ===

[[Жәбир]]ден (Аллаһ оған разы болсын) жеткен хадисте Аллаһ Елшісі (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) адамдарға құтпа жасап, былай деді: {{start citation}}''«Ең жақсы сөз – бұл Аллаһ Тағаланың Кітабы, ал ең жақсы жол – бұл Мұхаммедтің жолы. Ең жаман амалдар – бұл дінге енгізілген жаңалықтар, ал әрбір дінге енгізілген жаңалық – бұл бидғат, ал әрбір бидғат – бұл адасушылық, ал әрбір адасушылық [[Тозақ]]та!»'' {{end citation|қайнары=[[Ән-Нәсаи]] 3/188. <small>Хадистің сенімділігін [[шейхул-Ислам Ибн Тәймия]] мен шейх [[әл-Әлбани]]растады.</small>}}

=== Бидғат – бұл тура жолдан адастыратын себеп ===

Аллаһ Тағала былай дейді: {{start citation}}'''«Күдіксіз, Менің тура жолым осы. Енді соған еріңдер! Басқа жолдарға түспеңдер, олар сендерді Аллаһтың жолынан айырады»''' {{end citation|қайнары=«әл-Ән’ам» сүресі, 153-аят.}}

[[Мужаһид]] аяттағы '''«...басқа жолдарға түспеңдер...»''' деген сөздер туралы: {{start citation}}“Бидғаттар мен күмәнді нәрселерге түспеңдер”, – деген. {{end citation|қайнары=[[Әл-Бәйһақи]] 3/183, [[әд-Дәрими]] 2/182.}}

=== Бидғат кішкентайдан басталып, кейін үлкен және қасіретке ұшырататынға айналады ===

[[‘Амр ибн Сәлама]] былай деп баяндайды: {{start citation}}''“Біз үнемі [[таң намаз]]ына дейін [[‘Абдуллаһ ибн Мәс’уд]]пен бірге [[мешіт]]ке бару үшін оны күтіп, есігінің алдында отыратынбыз. Бір күні бізге [[Әбу Муса әл-Әш‘ари]] келді де: “Әбу ‘Абдур-Рахман шықты ма?”, – деп сұрады. Біз: “Жоқ”, – дедік. Сонда ол бізбен бірге отырып, Ибн Мәс’уд шыққанға дейін күтті. Ол шыққан кезде, біз барлығымыз оған жақындадық. Әбу Муса (оған): «Уа, Әбу ‘Абдур-Рахман, расында, мен жаңа ғана мешітте өзіме ұнамайтын бір нәрсе көрдім, бірақ, дегенмен, Аллаһқа мадақ, мен жақсылықтан басқа еш нәрсе көрген жоқпын», - деді. Ибн Мәс’уд: «Ол не?», – деп сұрады. Әбу Муса: “Егер тездетсеңіз, оны өзіңіз-ақ көріп үлгересіз. Мен ол жақта намазды күтіп отырып, шағын шеңберлер құрған адамдарды көрдім. Олар қолдарына майда тастар ұстап алған және әрбір шеңбердің ортасындағы бір адам: «Жүз рет «[[Аллаһу әкбар]]» деп айтыңдар!» – дейді, ал қалғандары сол сөзді жүз рет қайталап отырды. Әлгі кісі: «Жүз рет «[[лә иләһә иллә-Ллаһ]]» деп айтыңдар», – дейді, ал қалғандары сол сөзді жүз рет қайталайды. Тағы әлгі кісі: «Жүз рет «[[субхана-Ллаһ]]» деп айтыңдар», – дейді, ал қалғандары сол сөзді жүз рет қайталайды”, - деді. Ибн Мәс’уд: «Сонда сен оларға сөгіс айтпадың ба?!», – деп сұрады. Ол: «Мен оларға еш нәрсе айтқан жоқпын, өйткені осы турасында алдымен сіздің ойыңызды білейін деп едім», – деп жауап қатты. [[Ибн Мәс’уд]] былай деді: «Сен неге оларға жаман амалдарын санауды бұйырып, олардың ізгі істерінің ешқайсысы жоғалматытына кепілдік бермедің?!»”<br />


Содан соң біз онымен бірге мешітке қарай бет алдық. [[Ибн Мәс’уд]] әлгіндей шеңберлердің біріне жақындап тоқтады да, сол жерде отырғандардан: «Не істеп отырсыңдар өздерің?!», – деп сұрады. Олар: “Уа, Әбу ‘Абдур-Рахман, біз осы майда тастар арқылы қанша рет «[[Аллаһу әкбар]]», «[[Лә иләһә иллә-Ллаһ]]», «[[Субханаллаһ]]», «[[Әлхамдулилләһ]]» деп айтқанымызды санаймыз, - деді. Сонда [[Ибн Мәс’уд]] былай деді: «Өз күнәларыңды санағандарың дұрыс болар еді, ал мен сендердің ізгі істеріңнің ешқайсысы жоғалып кетпейтініне кепілдік беремін. Әй, Мұхаммедтің үмметі, қасірет болсын сендерге! [[Сахаба]]лар араларыңда жүрсе де, оның (Пайғамбардың) [[киім]]і әлі тозып, ал [[ыдыс]]тары сынып үлгірмесе де, сендер опат болуға нендей асығудасыңдар?! Жаным қолында болған [[Аллаһ]]пен ант етемін, сендер не [[Мұхаммед]]тің дінінен гөрі жақсырақ дін әкелдіңдер, не адасушылыққа қарай жол аштыңдар!» Әлгі кісілер: «Уа, Әбу ‘Абдур-Рахман, Аллаһпен ант етеміз, біз жақсылықтан басқа еш нәрсе қаламадық қой!» – деп еді, [[Ибн Мәс’уд]]: «Қаншама адам жақсылық қалап, бірақ оған жете алмайды! Шын мәнінде, Аллаһ Елшісі (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) бізге былай дейтін: «Менің үмметімнен бір адамдар пайда болады. Олар [[Құран]] оқиды, бірақ Құран олардың [[жұтқыншақ]]тарынан әрі өтпейді!» Аллаһпен ант етейін, білмеймін, бірақ сендердің көбің сондайлардан шығарсыңдар!» – деді де, олардан әрі кетіп қалды”. <br />


Кейін [[‘Амр ибн Сәлама]] былай деп сөзін жалғастырды: “Олардың көбісін [[Нәхрауан шайқасы]]нда бізге қарсы [[хауариж]]дер жағында соғысқанын көрдік”''. {{end citation|қайнары=[[Әд-Дәрими]] 1/68, [[әт-Тәбарани]] 8628. <small>Сенімділігін хафиз [[әл-Хайсами]], шейх [[Ахмад Шәкир]] мен шейх [[әл-Әлбани]] растады. Қараңыз: “әс-Силсила әс-сахиха” № 2005.</small>}}

Мына аса пайдалы, ғибрат боларлық оқиғаға назар аударыңыздар! Әлгі адамдар майда тастар арқылы Аллаһты топ болып зікір етуден басталған кішкентай ғана бидғаттан Исламдағы ең жаман секталардың бірі болған хауариждердің қатарынан бір-ақ шыққанын байқауға болады! [[Имам әл-Бәрбаһари]] былай деген: {{start citation}}«Амалдардағы кіші бидғаттардан сақтаныңдар, өйткені, расында, кіші бидғат үлкейгенше ұлғайып-өседі! Бұл [[үммет]]ке енгізілген әрбір бидғат өзінің алғашында кішкентай және ақиқатқа ұқсас еді, әрі осы бидғатқа кірген адам алданды да, кейін одан шыға алмай қалды. Сөйтіп, бұл [[бидғат]] үлкен болып, адамдар ұстанатын дінге айналды». {{end citation|қайнары=“Шарх әс-Сунна” 61.}}


== Дереккөздер ==
== Дереккөздер ==
<references/>
<references/>

[http://al-hanifiya.kz/manhaj-kitap/127-al-bida Бидғат туралы кітапша]
== Тағы қараңыз ==
== Тағы қараңыз ==
* [[Сүннет]]
* [[Сүннет]]

01:54, 2013 ж. маусымның 4 кезіндегі нұсқа

Ислам туралы мақалалар тізімдемесінің бөлігі
Усул әл-фиқһ
(Фиқһ негіздері)

Фиқһ
Ахкәм
Ғалым атақтары
Осы үлгіні: көру · талқылау · өңдеу

Бидғат (араб.: بدعة‎, бид′а — жаңалық) — тілдік жағынан алғанда араб тілінде «жаңа, бұрын соңды болмаған, жаңалық» мағыналарын береді. Бидғатшы (мубтади′) деп ғылыми жаңалық ашушыны да атайды[1]. Ибн Хаджар әл-Асқалани бидғат туралы айтады:

Бұрын соңды мысалы болмаған кез-келген зат. Және тілдік мағынасында бұл сөз мақтауға тұрарлық нәрселерді де, сөгуге лайықты заттарды да білдіреді

— «Фатх әл-Бари» (13/340)

Шариғи мағынасы

Ибн Таймийа бидғат терминінінің шегін былай түсіндіреді:

Діндегі бидғат дегеніміз — Аллаһ пен Оның елшісі заңдастырмаған, оның парыз немесе мұстахаб екені туралы ешбір әмір келмеген кез-келген зат

— «Маджму әл-фатауа» (4/107)

Хафиз Ибн Раджаб айтады:

Бидғат деген — дінге енгізілген және шариғатта ешқандай негізі болмаған барлық зат. Ал шариғатта негізі бар екеніне дәлел бар нәрсе туралы айтатын болсақ, ол шариғатта бидғат деп аталмайды, егер де оны тілдік мағынасында бидғат десе де

— «Джамиғ әл-улум уәл-хикам» (265)

Дереккөздер

  1. ↑ بدعة — AlMaany.com

Тағы қараңыз


Ислам Бұл — Ислам туралы мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Бидғат&oldid=1917722» бетінен алынған