Дала шпаттары: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
ш Bot: Migrating 48 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q170258 (translate me)
ш clean up, replaced: Пайдаланған әдебиет → Дереккөздер using AWB
41-жол: 41-жол:
}}
}}
[[File:Feldspar 1659.jpg|right|thumb|250px]]
[[File:Feldspar 1659.jpg|right|thumb|250px]]
'''Дала шпаттары ''' – қаңқалы силикаттар класының өте көп тараған, тау жынысын түзетін [[минерал|минералдар]] тобы. <ref> Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Геология— Алматы: "Мектеп" баспасы", 2003.ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2 </ref>
'''Дала шпаттары ''' – қаңқалы силикаттар класының өте көп тараған, тау жынысын түзетін [[минерал]]дар тобы.<ref>Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Геология— Алматы: "Мектеп" баспасы", 2003.ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2</ref>
*Бүкіл [[Жер]] қыртысының 50%-ын құрайды.
*Бүкіл [[Жер]] қыртысының 50%-ын құрайды.
*Дала шпаттарының моноклиндік және триклиндік [[сингония]]да кристалданады.
*Дала шпаттарының моноклиндік және триклиндік [[сингония]]да кристалданады.
48-жол: 48-жол:
*Қаттылығы 6,0 – 6,5, меншікті салмағы 2,5 – 2,8 г/см<sup>3</sup>, балқу t 1110 – 1550°С.
*Қаттылығы 6,0 – 6,5, меншікті салмағы 2,5 – 2,8 г/см<sup>3</sup>, балқу t 1110 – 1550°С.
*Дала шпаттары ''[[кальций]]-натрийлі (плагиоклаздар), калий-натрийлі ''(ортоклаз, микроклин, санидин, тағы басқа) және ''калий-барийлі'' болып бөлінеді.
*Дала шпаттары ''[[кальций]]-натрийлі (плагиоклаздар), калий-натрийлі ''(ортоклаз, микроклин, санидин, тағы басқа) және ''калий-барийлі'' болып бөлінеді.
*Дала шпаттары көптеген тау жыныстарының құрамына кіреді, [[гранит|граниттерде]], сиениттерде, [[диорит]]терде, габброда (плагиоклаздар),тағы басқа [[магма|магмалық]] жыныстарда жиі кездеседі. Олар метаморфтық жыныстардың (гнейс), [[кристалл]] тақтатастардың, [[амфиболиттер|амфиболиттердің]] құрамында түзіледі.
*Дала шпаттары көптеген тау жыныстарының құрамына кіреді, [[гранит]]терде, сиениттерде, [[диорит]]терде, габброда (плагиоклаздар),тағы басқа [[магма]]лық жыныстарда жиі кездеседі. Олар метаморфтық жыныстардың (гнейс), [[кристалл]] тақтатастардың, [[амфиболиттер]]дің құрамында түзіледі.
*Үгілу нәтижесінде дала шпаттары серицитке, каолинге, монтмориллонитке, сазды минералдарға айналады, ал гидротермальдық өзгерістерге және метаморфтануға шалынғанда [[цеолит]], [[скаполит]], [[мусковит]], тағы басқа түзіледі.
*Үгілу нәтижесінде дала шпаттары серицитке, каолинге, монтмориллонитке, сазды минералдарға айналады, ал гидротермальдық өзгерістерге және метаморфтануға шалынғанда [[цеолит]], [[скаполит]], [[мусковит]], тағы басқа түзіледі.
*Дала шпаттары [[керамика]], [[фарфор]], шыны өнеркәсібінде, [[эмаль]], [[кірпіш]], бояу, [[бетон]] мен [[цемент]] әзірлеу үшін пайдаланылады. Кейбір дала шпаттары ([[амозонит]], тағы басқа) әшекейлегіш тас, ал [[лабродорит]] қаптама материал ретінде қолданылады.
*Дала шпаттары [[керамика]], [[фарфор]], шыны өнеркәсібінде, [[эмаль]], [[кірпіш]], бояу, [[бетон]] мен [[цемент]] әзірлеу үшін пайдаланылады. Кейбір дала шпаттары ([[амозонит]], тағы басқа) әшекейлегіш тас, ал [[лабродорит]] қаптама материал ретінде қолданылады.
==Химиялық өзгешеліктері==
==Химиялық өзгешеліктері==
К, N<sub>8</sub>, Са алюмосиликаттарының изоморфты қоспалары кальций мен [[натрий]]дің, калий мен натрийдің, калий мен барийдің қаңқалы алюмосиликаттары. Плагиоклаздар, сілтілі дала шпаттары және біршама сирек барий дала шпаттары болып сараланады. Кристалдар, түйірлі агрегаттар, сеппелер және тағы басқа түзеді. [[Жер қыртысы]] массасының шамамен 50%-ын құрайды. Дала шпаттарын құрайтын [[Минерал|минералдар]] тобы үш ұдай жүйеге жіктеледі: катион ролін натрий атқаратын дала шпаттары альбит [N<sub>3</sub>(AlSi<sub>3</sub>O<sub>8</sub>)], калий атқаратын дала шпаттары — [[калий]]лі дала шпаттары (ортоклаз, микроклин, сандин) [К(AlSi<sub>3</sub>O<sub>8</sub>)], ал [[кальций]] атқаратын дала шпаттары анортит [Са(AlSi<sub>3</sub>O<sub>8</sub>)] деп аталады; альбит пен калийлі дала шпаттары аралығындағы минералдар сілтілі дала шпаттары деп аталса, альбит пен анорит аралығындағылары плагиоклаздар деген атауға ие.
К, N<sub>8</sub>, Са алюмосиликаттарының изоморфты қоспалары кальций мен [[натрий]]дің, калий мен натрийдің, калий мен барийдің қаңқалы алюмосиликаттары. Плагиоклаздар, сілтілі дала шпаттары және біршама сирек барий дала шпаттары болып сараланады. Кристалдар, түйірлі агрегаттар, сеппелер және тағы басқа түзеді. [[Жер қыртысы]] массасының шамамен 50%-ын құрайды. Дала шпаттарын құрайтын [[минерал]]дар тобы үш ұдай жүйеге жіктеледі: катион ролін натрий атқаратын дала шпаттары альбит [N<sub>3</sub>(AlSi<sub>3</sub>O<sub>8</sub>)], калий атқаратын дала шпаттары — [[калий]]лі дала шпаттары (ортоклаз, микроклин, сандин) [К(AlSi<sub>3</sub>O<sub>8</sub>)], ал [[кальций]] атқаратын дала шпаттары анортит [Са(AlSi<sub>3</sub>O<sub>8</sub>)] деп аталады; альбит пен калийлі дала шпаттары аралығындағы минералдар сілтілі дала шпаттары деп аталса, альбит пен анорит аралығындағылары плагиоклаздар деген атауға ие.
<ref>Қазақ энциклопедиясы</ref>
<ref>Қазақ энциклопедиясы</ref>


==Дереккөздер==
==Пайдаланған әдебиет==
<references/>
<references/>

⚫
{{Geology-stub}}
{{wikify}}
{{wikify}}


[[Санат:Кремний қосылыстары]]
[[Санат:Кремний қосылыстары]]
[[Санат:Силикат минералдар]]
[[Санат:Силикат минералдар]]
⚫
[[Санат:Алюминий минералдары]]
⚫
[[Санат:Кальций минералдары]]



⚫
[[Санат:Алюминий минералдары]]
⚫
{{Geology-stub}}
⚫
[[Санат:кальций минералдары]]

17:28, 2014 ж. сәуірдің 22 кезіндегі нұсқа

Үлгі:Stack

Дала шпаттары – қаңқалы силикаттар класының өте көп тараған, тау жынысын түзетін минералдар тобы.[1]

  • Бүкіл Жер қыртысының 50%-ын құрайды.
  • Дала шпаттарының моноклиндік және триклиндік сингонияда кристалданады.
  • Кристалдары тақта немесе бағана пішінді.
  • Түсі ақ, қызғылт, сұр, тағы басқа.
  • Қаттылығы 6,0 – 6,5, меншікті салмағы 2,5 – 2,8 г/см3, балқу t 1110 – 1550°С.
  • Дала шпаттары кальций-натрийлі (плагиоклаздар), калий-натрийлі (ортоклаз, микроклин, санидин, тағы басқа) және калий-барийлі болып бөлінеді.
  • Дала шпаттары көптеген тау жыныстарының құрамына кіреді, граниттерде, сиениттерде, диориттерде, габброда (плагиоклаздар),тағы басқа магмалық жыныстарда жиі кездеседі. Олар метаморфтық жыныстардың (гнейс), кристалл тақтатастардың, амфиболиттердің құрамында түзіледі.
  • Үгілу нәтижесінде дала шпаттары серицитке, каолинге, монтмориллонитке, сазды минералдарға айналады, ал гидротермальдық өзгерістерге және метаморфтануға шалынғанда цеолит, скаполит, мусковит, тағы басқа түзіледі.
  • Дала шпаттары керамика, фарфор, шыны өнеркәсібінде, эмаль, кірпіш, бояу, бетон мен цемент әзірлеу үшін пайдаланылады. Кейбір дала шпаттары (амозонит, тағы басқа) әшекейлегіш тас, ал лабродорит қаптама материал ретінде қолданылады.

Химиялық өзгешеліктері

К, N8, Са алюмосиликаттарының изоморфты қоспалары кальций мен натрийдің, калий мен натрийдің, калий мен барийдің қаңқалы алюмосиликаттары. Плагиоклаздар, сілтілі дала шпаттары және біршама сирек барий дала шпаттары болып сараланады. Кристалдар, түйірлі агрегаттар, сеппелер және тағы басқа түзеді. Жер қыртысы массасының шамамен 50%-ын құрайды. Дала шпаттарын құрайтын минералдар тобы үш ұдай жүйеге жіктеледі: катион ролін натрий атқаратын дала шпаттары альбит [N3(AlSi3O8)], калий атқаратын дала шпаттары — калийлі дала шпаттары (ортоклаз, микроклин, сандин) [К(AlSi3O8)], ал кальций атқаратын дала шпаттары анортит [Са(AlSi3O8)] деп аталады; альбит пен калийлі дала шпаттары аралығындағы минералдар сілтілі дала шпаттары деп аталса, альбит пен анорит аралығындағылары плагиоклаздар деген атауға ие. [2]

Дереккөздер

  1. ↑ Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Геология— Алматы: "Мектеп" баспасы", 2003.ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2
  2. ↑ Қазақ энциклопедиясы


Геология Бұл — геология бойынша мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Дала_шпаттары&oldid=2031262» бетінен алынған