Отты шеңбер

Отты шеңбер - жанартаулар жиі атқылайтын және жиі жер сілкінетін қауіпті аймақ. Бұл шеңбер Тынық мұхиты алабын қоршап тұрғандықтан, оны "Тынық мұхитының отты шеңбері" немесе "Тынық мұхиттық белдеу" деп те атайды. Отты шеңбер тұрқы жағынан тағаға қатты ұқсайды және 40 мың шақырымға жуық аумақты алып жатыр. Бұл мұхит ойпатының, аралдар доғасы мен жанартаулы тау жоталарының және плиталардың үздіксіз тізбегімен байланысты. Су астындағы жер сілкінулерден цунами пайда болады. Әлемдегі жер сілкінулердің 90 пайызы, үлкен жер сілкіністерінің 81 пайызы отты шеңбердің бойында орын алады. Отты шеңберден кейінгі екінші орында тұрған сейсмикалық аймақ- Жерорта теңіздік (Альпі-Гималай) белдеуі. Ол Явадан Суматраға дейін, Гималай тауы мен Жерорта теңізін бойлай Атлант мұхитының шетіне дейін созылып жатыр. Қазақстан мұхиттан алыс орналасқандықтан бізге цунамиден онша қауіп жоқ. Дегенмен, еліміздің оңтүстік және оңтұстік-шығыс бөлігінің жер сілкіну қауіптілігі жоғары.

Қызықты деректер

• Жер шарының біраз жерін алып жатқан Тынық мұхиттық және Жерорта теңіздік екі сейсмикалық белдеуде жер сілкіністерінің 90 пайызы орын алады.
• Тынық мұхиттық белдеу Американың батыс жағалауын бойлай, шығысқа қарай және Австраияның солтүстігін, сондай-ақ Азияның шығыс жағалауын қамтиды. Жалпы жер сілкіністренің 68 пайызы осы Тынық мұхиттық белдеуде болады.

Дереккөздер

1. ТАУЛАР, ЖАНАРТАУЛАР. ҮҢГІРЛЕР — Алматы: «Аруна» баспасы