Циркон

Циркон

Циркон (парс. zar — алтын, gun — түс) — силикаттар класына жататын минерал.

Химия формуласы:

Zr2 [SіO],

Құрамы (%):

ZrO — 67,1, SіO2 — 32,9,

Қоспалары:

• Hf,
• Y
• Pb,
• Nb,
• U,
• Th.

Физикалық қасиеттер

Тетрагондық сингонияда кристалданады, жеке кристалдары төрт қырлы бипирамидалық призма, минералдық агрегаттары сеппе түріндегі түйірлі, колломорфты масса болады. [SіO4]4 мен Zr4+ төрттік ретті ось бойынша кезектесе орналасады, Zr4+ оттектің 8 ионы қоршаған. Цирконның түсі әр түрлі реңді қоңыр, қызыл сары, сары, сұрғылт, алқызыл, қызыл, жасыл. Ультракүлгін, катод сәулелерінен сарғылт, сары жарық шығарады, алмастай, шыныдай жылтыр; қатт. Моос шкаласы бойынша 7 — 8, тығызд. 4,0 — 5,1 г/см3, балқу температурасы t 2600°C, радиоактивтік қасиеті бар, метамиктік күйге ауысады. Қышқыл, сілтілі тау жыныстары мен олардың пегматиттерінде, альбиттерде, карбонатиттерде, шөгінді, метаморфтық тау жыныстарында, қорымдарда кездеседі.

Табу тұрған жері

• Норвегия,
• Бразилия,
• АҚШ,
• Шри-Ланка,
• Мадагаскар),
• Ресейдің (Хибин, Орал),
• Қазақстанның титанды-цирконды қорымдарынан табылды.

Қолданыс

Циркон эмаль, керамика, фарфор, отқа төзімді кірпіш пен шыны өндірісінде, цирконий мен цирконийдің қос тотығын, гафнийді алуға, қорғасындық тәсілмен абс. жасты анықтауда қолданылады. Бояуы қанық, ақаусыз мөлдір Циркон зергерлік істе қолданылады.