Дала шпаттары: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Навигацияға өту
Іздеуге өту
Content deleted Content added
ш Бот: Санат:Д дегеннен аластатты |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
| 1-жол: | 1-жол: | ||
{{stack| |
|||
{{Infobox mineral |
|||
| name = Feldspar |
|||
| category = [[tectosilicate]] |
|||
| boxwidth = |
|||
| boxbgcolor = |
|||
| image = Feldspar-Group-291254.jpg |
|||
| imagesize = |
|||
| caption = Feldspar crystal (18×21×8.5 cm) from [[Jequitinhonha River|Jequitinhonha valley]], [[Minas Gerais]], Southeastern Brazil. |
|||
| formula = [[Potassium|K]][[Aluminium|Al]][[silicon|Si]]<sub>3</sub>[[Oxygen|O]]<sub>8</sub> – [[Sodium|Na]]AlSi<sub>3</sub>O<sub>8</sub> – [[Calcium|Ca]]Al<sub>2</sub>Si<sub>2</sub>O<sub>8</sub> |
|||
| molweight = |
|||
| color = pink, white, gray, brown |
|||
| habit = |
|||
| system = [[triclinic]] or [[monoclinic]] |
|||
| twinning = [[Tartan (crystal twinning law)|tartan]], [[Carlsbad (crystal twinning law)|carlsbad]], etc |
|||
| cleavage = two or three |
|||
| fracture = along cleavage planes |
|||
| tenacity = |
|||
| mohs = 6 |
|||
| luster = vitreous |
|||
| polish = |
|||
| refractive = |
|||
| opticalprop = |
|||
| birefringence = first order |
|||
| dispersion = |
|||
| pleochroism = none |
|||
| fluorescence= |
|||
| absorption = |
|||
| streak = |
|||
| gravity = |
|||
| density = |
|||
| melt = |
|||
| fusibility = |
|||
| diagnostic = |
|||
| solubility = |
|||
| diaphaneity = opaque |
|||
| other = exsolution lamellae common |
|||
| references = |
|||
}} |
|||
[[File:Feldspar series.jpg|thumb|Compositional phase diagram of the different minerals that constitute the feldspar solid solution.]] |
|||
}} |
|||
[[File:Feldspar 1659.jpg|right|thumb|250px]] |
[[File:Feldspar 1659.jpg|right|thumb|250px]] |
||
'''Дала шпаттары ''' – қаңқалы силикаттар класының өте көп тараған, тау жынысын түзетін [[минерал|минералдар]] тобы. <ref> Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Геология— Алматы: "Мектеп" баспасы", 2003.ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2 </ref> |
'''Дала шпаттары ''' – қаңқалы силикаттар класының өте көп тараған, тау жынысын түзетін [[минерал|минералдар]] тобы. <ref> Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Геология— Алматы: "Мектеп" баспасы", 2003.ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2 </ref> |
||
| 18-жол: | 59-жол: | ||
{{wikify}} |
{{wikify}} |
||
[[Санат: |
[[Санат:Кремний қосылыстары]] |
||
[[Санат: |
[[Санат:Силикаттар]] |
||
[[Санат:Алюминий минералдары]] |
|||
[[Санат:кальций минералдары]] |
|||
[[ar:فلدسبار]] |
|||
[[bs:Feldspat]] |
|||
[[ca:Feldspat]] |
|||
[[cs:Živce]] |
|||
[[cy:Ffelsbar]] |
|||
[[da:Feldspat]] |
|||
[[de:Feldspat]] |
|||
[[et:Päevakivi]] |
|||
[[el:Άστριοι]] |
|||
[[es:Feldespato]] |
|||
[[eo:Feldspato]] |
|||
[[eu:Feldespato]] |
|||
[[fa:فلدسپات]] |
|||
[[fr:Feldspath]] |
|||
[[gl:Feldespato]] |
|||
[[ko:장석]] |
|||
[[hr:Feldspat]] |
|||
[[id:Feldspar]] |
|||
[[is:Feldspat]] |
|||
[[it:Feldspato]] |
|||
[[he:פצלת השדה]] |
|||
[[lv:Laukšpats]] |
|||
[[lt:Lauko špatas]] |
|||
[[hu:Földpátok]] |
|||
[[nl:Veldspaat]] |
|||
[[ja:長石]] |
|||
[[no:Feltspat]] |
|||
[[nn:Feltspat]] |
|||
[[pl:Skaleń]] |
|||
[[pt:Feldspato]] |
|||
[[ro:Feldspat]] |
|||
[[ru:Полевые шпаты]] |
|||
[[simple:Feldspar]] |
|||
[[sk:Skupina živca]] |
|||
[[sl:Glinenec]] |
|||
[[sr:Фелдспат]] |
|||
[[sh:Feldspat]] |
|||
[[fi:Maasälpä]] |
|||
[[sv:Fältspat]] |
|||
[[th:เฟลด์สปาร์]] |
|||
[[tr:Feldspat]] |
|||
[[uk:Польовий шпат]] |
|||
[[vi:Feldspat]] |
|||
[[zh:长石]] |
|||
18:38, 2011 ж. қазанның 25 кезіндегі нұсқа
Дала шпаттары – қаңқалы силикаттар класының өте көп тараған, тау жынысын түзетін минералдар тобы. [1]
- Бүкіл Жер қыртысының 50%-ын құрайды.
- Дала шпаттарының моноклиндік және триклиндік сингонияда кристалданады.
- Кристалдары тақта немесе бағана пішінді.
- Түсі ақ, қызғылт, сұр, тағы басқа.
- Қаттылығы 6,0 – 6,5, меншікті салмағы 2,5 – 2,8 г/см3, балқу t 1110 – 1550°С.
- Дала шпаттары кальций-натрийлі (плагиоклаздар), калий-натрийлі (ортоклаз, микроклин, санидин, тағы басқа) және калий-барийлі болып бөлінеді.
- Дала шпаттары көптеген тау жыныстарының құрамына кіреді, граниттерде, сиениттерде, диориттерде, габброда (плагиоклаздар),тағы басқа магмалық жыныстарда жиі кездеседі. Олар метаморфтық жыныстардың (гнейс), кристалл тақтатастардың, амфиболиттердің құрамында түзіледі.
- Үгілу нәтижесінде дала шпаттары серицитке, каолинге, монтмориллонитке, сазды минералдарға айналады, ал гидротермальдық өзгерістерге және метаморфтануға шалынғанда цеолит, скаполит, мусковит, тағы басқа түзіледі.
- Дала шпаттары керамика, фарфор, шыны өнеркәсібінде, эмаль, кірпіш, бояу, бетон мен цемент әзірлеу үшін пайдаланылады. Кейбір дала шпаттары (амозонит, тағы басқа) әшекейлегіш тас, ал лабродорит қаптама материал ретінде қолданылады.
Химиялық өзгешеліктері
К, N8, Са алюмосиликаттарының изоморфты қоспалары кальций мен натрийдің, калий мен натрийдің, калий мен барийдің қаңқалы алюмосиликаттары. Плагиоклаздар, сілтілі дала шпаттары және біршама сирек барий дала шпаттары болып сараланады. Кристалдар, түйірлі агрегаттар, сеппелер және тағы басқа түзеді. Жер қыртысы массасының шамамен 50%-ын құрайды. Дала шпаттарын құрайтын минералдар тобы үш ұдай жүйеге жіктеледі: катион ролін натрий атқаратын дала шпаттары альбит [N3(AlSi3O8)], калий атқаратын дала шпаттары — калийлі дала шпаттары (ортоклаз, микроклин, сандин) [К(AlSi3O8)], ал кальций атқаратын дала шпаттары анортит [Са(AlSi3O8)] деп аталады; альбит пен калийлі дала шпаттары аралығындағы минералдар сілтілі дала шпаттары деп аталса, альбит пен анорит аралығындағылары плагиоклаздар деген атауға ие. [2]
Пайдаланған әдебиет
- ↑ Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Геология— Алматы: "Мектеп" баспасы", 2003.ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2
- ↑ Қазақ энциклопедиясы
|
Бұл — геология бойынша мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. |
 | Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |