Теңгебастар тұқымдасы
| Теңгебастар | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Ғылыми топтастыруы | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Үлгілік түрі | ||||||||||||||
| Butomus umbellatus L. |
Теңгебастар тұқымдасы (лат. Butomaceae) – көпжылдық даражарнақты өсімдіктер. Дүние жүзінде кең таралған, негізінен Солтүстік Жарты шарда кездесетін 4 туысы, 7 түрі бар. Қазақстанның таулы жерлерінен басқа аймақтарда таралған жалғыз туысы теңгебас, оның бір түрі - ақ шоқан не шатырлы теңгебас бар. Сулы және батпақты жерлерде өседі. Биіктігі 40-150 см, сабағы жылтыр, қатты. Тамыр түбінен өсетін жапырақтары ұзын, төмен жағындағылары үш қырлы, жоғарғы бөлігіндегілері жалпақ, 5-10 мм. Судағы жапырақтары таспа тәрізді ұзын болады. Гүлдері қосжынысты, аталығының саны 9, кейде одан көп болады, аналығы алтау бір. Ақшыл қызғылт түсті көп гүлдері ұзын гүл сағағында жетіліп, шатырша гүл шоғырына топталған. Жәндіктермен тозаңданады. Жаздың басынан қара күзге дейін гүлдейді. Жемісінің пішіні сопақша, жоғарғы жағы үшкір. Тұқымы өте көп, бір өсімдік 10 000-дай тұқымдас береді. Тағам ретінде пайдаланылады, одан крахмалы көп ұн алынады. Жапырақтары тоқыма заттар жасауға пайдаланылады. Теңгебасты ондатр, құндыз, бұлан 0жақсы жейді, оныменен су құстары қоректенеді.
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Қазақ ұлттық энциклопедиясы 8-том