Софья Рувиновна Шварцман

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
(Шварцман Софья Рувиновна бетінен бағытталды)
Навигацияға өту Іздеуге өту
Софья Рувимовна Шварцман
Туған күні

5 қаңтар 1912

Туған жері

Житомир қаласы

Қайтыс болған күні

14 сәуір 1975 (63 жас)

Қайтыс болған жері

Алматы қаласы

Қызметі

микология,ботаник

Софья Рувиновна Шварцман (5 Қаңтар 1912, Украина, Житомир қаласы — 14 Сәуір 1975, Алматы) — ғалым, биология ғылымының докторы (1963). Қазақстанның еңбек сіңірген ғылым қайраткері (1967). [1]

Өмірбаяны[өңдеу | қайнарын өңдеу]

1912 жыл 5 қаңтарда Житомир қаласында дүниеге келген. Орталық агробиологиялық станциясы жанындағы жас натуралистер мектебін бітірген (1930, Адыгей АО, Адамий ауылында фитопатолог-зертханашы болып жұмыс істеген), 1936 жылы Мәскеу Мемлекеттік университетінің биология факультетін бітірген, осы университеттің төменгі сатыдағы өсімдіктер кафедрасының аспиранты (1940, ғылыми жетекшісі Л.И. Курсанов), ал 1945 жылдан КПСС мүшесі.

1940-1947 жылдары Қазақтың С.М. Киров атындағы мемлекеттік университетінде ботаника кафедрасының доценті,

1947-1961 жылдар аралығында кафедраның меңгерушісі, сонымен қатар 1943-1975 жж. Қазақ КСР ҒА - ның Ботаника институтының төменгі сатыдағы өсімдіктер флорасы бөлімін басқарды.

1963-жылы Софья Руфимовна биология ғылымдарының докторы атағын алды.

1967-жылы Казақ КСР – ның еңбек сіңірген қайраткері деген атаққа ие болды.

1943-1975 жылдары Қазақ КСР-і ғылым академиясының Ботаника институтында бөлім бастығы.

1975-жылдың 14 сәуірінде Софья Рувимовна өмірден өтті.[2]

1988-жылы Қазақстан Компартиясы Орталық Комитеті мен Қазақ КСР Министрлер Кеңесі С.Р. Шварцманды қайтыс болғаннан кейін және «Қазақстанның спорттық өсімдіктері флорасын» зерттеуге қатысқан басқа ғалымдарды, ғылым мен техника саласындағы Қазақ КСР Мемлекеттік сыйлығымен марапаттады. Софья 10 томдықтың 7 томына (Ржавчинные, Головнев, Мучнисто-росяные, Автобазидтік, Гетеробазидтік, Сфероид, Гастеромицеттер, Меланкониум, Монилиалды, Дискомицеттер) жауапты редактор болды, 2 томның (II және IV) авторы және 6 томдықтың (9 кітап) бірлескен авторы болды.


Ғылыми жарияланымдары[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  • Шварцман С. Р. Қаракүйе саңырауқұлақтары. — Алматы: Қазақ КСР Ғылым Академиясының баспасы, 1960. – 367 б. — (Қазақстанның споралы өсімдіктерінің флорасы, 2 том).
  • Шварцман С. Р. Қазақстан микрофлора тарихының материалдарына. — Алматы: Қазақ КСР Ғылым академиясының баспасы, 1962. — 182 б.
  • Шварцман С. Р. Гетеробазидтік жәнеавтобазидтік саңырауқұлақтар. — Алматы: Алматы: Қазақ КСР Ғылым академиясының баспасы, 1964. — 713 б. — (Қазақстанның споралы өсімдіктерінің флорасы, 4 том).
  • Шварцман С. Р., Филимонова Н. М. Гастеромицеттер. — Алматы: Қазақ КСР «Ғылым» баспасы, 1970. — 316 б. — (Қазақстанның споралы өсімдіктерінің флорасы, 6 том).
  • Шварцман С. Р. және т.б. Жетілмеген саңырауқұлақтар. Меланкониалды. — Алматы: Қазақ КСР «Ғылым» баспасы, 1971. — 261 б. — (Қазақстанның споралы өсімдіктерінің флорасы, 7 том).
  • Шварцман С. Р. және т.б. Жетілмеген саңырауқұлақтар. Монилиалды. — Алматы: Қазақ КСР «Ғылым» баспасы, 1973-1975. — (Қазақстанның споралы өсімдіктерінің флорасы, 8 том).
  • Шварцман С. Р., Кажиева Н. Т. Дискомицеттер. — Алматы: «Ғылым», 1976. — 328 б. — (Қазақстанның споралы өсімдіктерінің флорасы, 9 том). [3]

Еңбектері:[өңдеу | қайнарын өңдеу]

A.
Cаңырауқұлақ.

Негізгі ғылыми еңбектері микология мәселелеріне арналған. Шварцман Қазақстан саңырауқұлақтарының таралу заңдылықтарын, республика жерінде микофлораның қалыптасу тарихын зерттеді. Саңырауқұлақтардың жаңа 4 туысы, 104 түрі мен 6 формасына ғылыми сипаттама берді. Саңырауқұлақтардың 1 туысы, 9 түрі ғылымда оның атымен аталады. Оның “Қазақстан микофлорасын зерттеу тарихының материалдары” (1962) атты еңбегінде республика микобиотасының палеозойдан бергі қалыптасу тарихының негізгі кезеңдеріне түсініктеме берілді. Шварцманға “Қазақстанның споралы өсімдіктер флорасы” атты 13 томдық (20 кітаптан тұратын) еңбектің негізгі авторларының бірі ретінде Қазақстан мемлекеттік сыйлығы берілді (1987).[4]

С.Р. Шварцман құрметіне аталған саңырауқұлақтар[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  • Schwarzmannia PISAREVA, 1968
  • Bovista schwarzmanniana N.M.FILIM., 1970
  • Lachnum schwarzmannianum KAZHIEVA, 1974
  • Ophiobolus schwarzmanianus KRAVTZEV, 1961
  • Patellaria schwarzmanniana KAZHIEVA, 1974
  • Strickeria schwarzmanniana KRAVTZEV, 1955
  • Thecaphora schwarzmaniana BYZOVA, 1960
  • Triphragmium schwarzmanianum PISAREVA, 1964
  • Tulostoma schwarzmannianum N.M.FILIM., 1970 [5]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. ↑ Қазақ Совет энциклопедиясы, 1978 жыл, Алматы,12 том, 211 бет
  2. ↑ Известия Қазақ КСР Ғылым Академиясы, 1975 (некролог).
  3. ↑ • Қазіргі кездегі Қазақстанның ботаникалық алуантүрлілігін зерттеу: Қазақстанның көрнекті ботаниктерінің мерейтойлық даталарына арналған Халықаралық ғылыми конференция материалдары. – Алматы: LEM баспасы »ЖШС, 2013. - 218 б.
  4. ↑ Қазақстан ұлттық энциклопедиясы
  5. ↑ Қазақ СРО: 4 томдық энциклопедия. – Қазақ совет энциклопедиясының бас редакциясы, 1989. – 3 том. – 540 бет. – 598 бет


Мақала бастамасы Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Софья_Рувиновна_Шварцман&oldid=2922999» бетінен алынған