Әкім Ұртайұлы Әшімов

Әкім Ұртайұлы Әшімов
Әшімов, 1996 жыл
Лақап аты	Әкім Тарази
Туған күні	9 қыркүйек 1933 (1933-09-09)
Туған жері	Алматы, Қазақ АКСР, РКФСР, КСРО
Қайтыс болған күні	22 сәуір 2025 (2025-04-22) (91 жас)
Азаматтығы	КСРО  Қазақстан
Ұлты	қазақ
Мансабы	жазушы драматург сценарийші педагог-профессор
Шығармалардың тілі	қазақ тілі
Дебюті	«Құйрықты жұлдыз» повесі (1966)
Марапаттары	Құрмет ордені Қазақстанның Еңбек Ері Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері
Сыйлықтары

Әкім Ұртайұлы Әшімов (көбіне Әкім Тарази, 9 қыркүйек 1933 жыл, Алматы – 22 сәуір 2025 жыл) — кеңестік және қазақстандық жазушы, драматург, сценарийші, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері (1999), Қазақстан Республикасының Мемлекеттік сыйлығының лауреаты (2007), 2009 жылдан Қазақ ұлттық өнер университетінің профессоры болды.

Толығырақ

Әшімов дулат тайпасының жаныс руынан болатын. Ол 1933 жылғы 9 қыркүйекте Алматы қаласының Стандарт көшесіндегі (Лев Толстой көшесі) 18-үйде дүниеге келген.

Әшімов орта мектепті 1950 жылы Жамбыл облысының Луговой ауданындағы Жаңатұрмыс ауылында бітірген.

Әшімов 1957 жылы Қазақ ұлттық педагогикалық университетін бітірген. 1968 жылдан бері ол — Қазақстан жазушылар одағының мүшесі.

1956 жылы Әшімов еңбек жолын бастаған. Жамбыл облысының Шу ауданында мұғалім (1956–1958), «Ара» журналында фельетонист (1958–1959), «Қазақстан пионері» газетінде жауапты хатшы (1962–1970), Қазақфильм киностуциясында сценарийлік редакциялық алқа мүшесі, бас редактор болды.

1970–1971 жылдары ол «Литературная газетаның» Қазақстан бойынша тілшісі болса, 1971–1980 жылдары ол Қазақстан Кинематографиялық одағы басқармасының 1-хатшысы еді. 1986 жылдан 1991 жылға дейін Әшімов Қазақстан жазушылар одағының хатшысы, 1991–1993 жылдары Қазақстан Мәдениет министрлігінің кеңесшісі, 1993–1995 жылдары «Қаржы-қаражат» журналының бас редакторы қызметтерін атқарды.

1995 жылдан Т.Жүргенов атындағы өнер академиясының доценті. 2009 жылдан ол — Қазақ ұлттық өнер университетінің профессоры.

2025 жылғы 22 сәуірде Әшімов қайтыс болды.

Шығармалары

Әшімовтің романдары:

• Құйрықты жұлдыз (алғашқы кітабы, 1966) повесі
• Үлкен ауыл (1968)
• Асу-асу (1970)
• Көкжиек (1980)
• Басынан Қаратаудың (1984) повес-әңгімелері
• Қыз махаббаты (1982) пьесалар жинақтары
• Бұлтқа салған ұясын (1978)
• Тасжарған (1980)
• Кен (1986)
• Жаза (1998)
• Шер (2000)
• Махаббат жыры (2001)
• Қиянат (2002)

Сондай-ақ ол:

• Күлмейтін комедия (1966)
• Жақсы кісі (1968)
• Жолы болғыш жігіт (1972)
• Қос боздақ (1985), т.б. пьесаларын;
• Тұлпардың ізі (1964, реж. М.Бегалин)
• Арман-атаман (1965, реж. Ш.Бейсенбаев)
• Қараш-Қараш оқиғасы (1972, реж. Б.Шөмшиев), т.б. кино­фильм сценарийлерін жазды.

Фолиант баспасында Әшімовтің 8 томдығы толық шыққан:

1. Тасжарған
2. Қиянат. Жаза
3. Тырна, тырна, тырналар. Ақбердінің ауласы. Москва: баласаз. Сарманқұл. 2999999+1. Әнім сен едің
4. Құйрықты жұлдыз. Қодарқұл. Жадыра. Аспанбай мен Райгүл. Аяз бен Биби
5. Қорқау жұлдыз. Шер
6. Мұстафа Шоқай
7. Тәж. Эсселер
8. Аспан айналып жерге түскен күн

Бірқатар кітаптары орыс, мажар, чех, неміс тілдерінде жарық көр­ген. 2002 жылы «Жаза» романы үшін Әшімовке Қазақстанның мемлекеттік сыйлығы берілді.

Өз өмірі

Әшімов Мемлекеттік сыйлық иегері Роза Мұқановаға үйленген болатын. Олардың бірнеше баласы болған.

Марапаттары және атақтары

Әшімов марапат пен атақтары қатарында:

• Қазақстан жазушылар одағы сыйлығының иегері
• Құрмет ордені (1994)
• Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері (1997)
• Қазақстанның мемлекеттік сыйлығы (2002)
• Отан ордені (2015)
• Қазақстанның Еңбек ері (2021) болған.