Mars Express бетінің кодын көру

{{Infobox_Spacecraft
| Name = Mars Express
| Image = [[Сурет:Mars_Express_illustration_highlighting_MARSIS_antenna.jpg|200px|]]
| Caption = 
| Organization = [[Сурет:Flag_of_Europe.svg|22x20px|link=[[Еуроодақ]]]] [[Еуропалық ғарыш агенттігі|ESA]]
| Major_Contractors = 
| Mission_Type = Орбиталық аппарат
| Flyby_Of = 
| Satellite_Of = [[Марс]]
| Orbital_Insertion_Date = 25.12.2003
| Launch = 2.06.2003, [[Байқоңыр (ғарыш айлағы)|Байқоңыр]]
| Launch_Vehicle = Союз-ФГ зымыраны /Фрегат үдемелі блогы
| Decay = 
| Mission_Duration = 
| NSSDC_ID = 2003-022A
| Webpage = [http://www.esa.int/Our_Activities/Space_Science/Mars_Express Деректер]
| Mass = 1123 кг (666 кг + 457 кг отын)
| Power = 460 Вт
| Orbital_elements = 
| Semimajor_Axis = 
| Eccentricity = 0,943
| Inclination = 
| Orbital_Period = 7,5 сағ
| Apoapsis = 10107 км
| Periapsis = 298 км
| Orbits = 
}}
'''Mars Express''' — 2003 жылы [[Марс]]қа ұшырылған және бүгінгі күнге шейін істеп тұрған еуропалық ғарыш кемесі.

Бұл орбиталық аппарат Марс бетіне [[Beagle 2]] автоматты станциясын жеткізді, бірақ ол байланысқа шықпай, миссиясын орындамай қалды.

''Mars Express''-тің өлшемдері 1,5×1,8×1,4 метр, жазылған күн батареяларымен — 12 метр.

Құрылғылары: жоғары ажыратымдылығы бар стереокамера, радар MARSIS (Mars Advanced Radar for Subsurface and Ionosphere Sounding), OMEGA және SPICAM спектрометрлері, ASPERA (Analyzer of Space Plasmas and Energetic Atoms) анықтағышы, т.б.

== Хронологиясы ==
2003 жылдың 2 маусымында ''Mars Express'' [[Байқоңыр (ғарыш айлағы)|Байқоңырдан]] ұшырылды.

19 желтоқсанда, Марсқа жақындаған кезде, Beagle 2 негізгі аппараттан бөлініп қалды.

25 желтоқсанда ''Mars Express'' Марс орбитасына енді, ал Beagle 2 Марсқа қонды, бірақ байланысқа шықпай қалды.

2004 жылдың 23 қаңтарында OMEGA спектрометрі көмегімен Марстың оңтүстік полюсында мұз қабаттары табылды. Наурызда оның құрамы 85% қатқан [[көмірқышқыл газ]]дан және 15% мұздалған [[су]]дан тұратыны анықталды.<ref>[http://www.esa.int/Our_Activities/Space_Science/Mars_Express/Water_at_Martian_south_pole Water at Martian south pole]</ref>

Сондай-ақ наурызда Марс атмосферасында сәл болса да [[метан]] бар болғаны анықталды. Шілдеде атмосферада [[аммиак]] іздері де табылды. Ғалымдардың пайымдауынша, бұл не бактериялық өмірдің салдары ретінде қарастыруға болады, не Марстың геологиялық белсенділігін білдіреді.<ref>[http://www.esa.int/Science_Exploration/Space_Science/Mars_Express/Water_and_methane_maps_overlap_on_Mars_a_new_clue Water and methane maps overlap on Mars: a new clue]</ref>

2006 жылдың 21 қыркүйегінде отыз жыл бұрын [[Viking 1]] түсірген әйгілі [[Кидония (Марс)|Кидония]] аймағын аппарат жоғары ажыратымдылығы бар камерамен суретке түсірді.

[[Сурет:Phobos fly-by animation ESA223006.gif|нобай|200px|Фобоспен жақындау схемасы]]
Желтоқсанда ''Mars Express'' он жылдай орбитада істеген, бірақ байланысы үзілген [[Mars Global Surveyor]] аппаратын іздестіруге жұмылдырылған болатын, бірақ нәтижесіз.

2010 жылдың 5 наурызында ''Mars Express'' [[Фобос]] қасынан өтіп, оның гравитациялық көрсеткіштерін өлшеді.<ref>[https://web.archive.org/web/20140221231830/http://spacefellowship.com/news/art18911/phobos-flyby-success.html Phobos Flyby Success]</ref>

2013 жылы аппарат Марстың топографиялық картасын түсіруді толықтай дерлік бітірді.

2018 жылдың шілдесінде MARSIS радары оңтүстік полюстегі мұздың астында, 1,5 шақырым тереңдікте көлдің бар екенін анықтады.<ref>[https://www.bbc.co.uk/news/science-environment-44952710 Liquid water 'lake' revealed on Mars]</ref> Желтоқсанда диаметрі 80 шақырымға баратын [[Королев (Марс кратері)|Королев кратері]] мұзға толы екені анықталды.<ref>[https://www.dlr.de/dlr/en/desktopdefault.aspx/tabid-10081/151_read-31614/#/gallery/33106 A winter wonderland in red and white – Korolev Crater on Mars] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200513090947/https://www.dlr.de/EN/Service/about-relaunch/explanation.html?cms_url=https%3A%2F%2Fwww.dlr.de%2Fdlr%2Fen%2Fdesktopdefault.aspx%2Ftabid-10081%2F151_read-31614%2F#/gallery/33106 |date=2020-05-13 }}</ref>

2020 жылдың қыркүйегінде MARSIS радары тағы үш мұзасты көлін тапты.

== Галерея ==
<gallery>
Phobos_over_Mars'_limb_by_HRSC.jpg|Фобос суреті, 2007 ж.
Martian_south_pole_during_summer_by_HRSC.jpg|Марстың оңтүстік полюсы, 2015 ж.
Mars-SubglacialWater-SouthPoleRegion-20180725.jpg|Оңтүстік полюс, 25.07.2018
Rabe_Crater_perspective_ESA310887.jpg|Рейб кратері
</gallery>

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
{{Commons category|Mars Express}}
* [http://sci.esa.int/marsexpress/ Миссия сайты]
* [https://web.archive.org/web/20070801221321/http://solarsystem.nasa.gov/missions/profile.cfm?MCode=MarsExpress Mars Express] [[НАСА]] сайтында

{{Марсқа ұшқан ғарыш кемелер}}

[[Санат:Марсты зерттеу]]
[[Санат:Ғарыш техникасы]]