Метонимия

Бір заттың я құбылыстың атауының басқа бір заттың, құбылыстың мағынасына ауыс айтылуын метонимия дейміз. Мысалы: Ол екі кесе ішті деген сөйлемдегі кесе метонимия болып тұр. Себебі, адам кесені ішпейді, кесенің ішіне құйылған сұйық затты ішеді. Яғни, кесеге құйылған қымыз, шай, сүт т. б. орнына кесе ішті болып түр. Сол сияқты: таза класс — тәртіпті класс; жақсы семья — жақсы үй; таза дастарқан — дастарқаны мол дегендердегі екінші қатардағы класс, үй, дастарқан деген сөздердің мағынасы ауысып, — оқушылар, семья, тамаққа мырза деген ұғымды білдіріп тұр; ал дастарқаны мол деген тіркес — тамағы мол, жомарт деген ұғымды да білдіреді. Сөйтіп, метонимия, көбінесе, ұғымдардың жақындығын білдіреді. Бұлар да бірінен бірі туып, олардың қатарлары молая түседі. Демек метонимия көбінесе белгілі сөздің мағпасып ауыс айтып қолдану арқылы туады.

Пайдаланылған әдебиеттер

• Қазіргі қазақ тілі, Қазақ ССР Ғылым Академиясы, Алматы, 1954