Сөз таптары: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
шӨңдеу түйіні жоқ
ш clean up, replaced: Пайдаланған әдебиет → Дереккөздер using AWB
1-жол: 1-жол:
'''Сөз таптары''' {{lang-ru|части речи}} — өздеріне тән [[лексика]]-[[семантика|семантикалық]], [[морфология|морфологиялық]] және [[синтаксис|синтаксистік]] ортақ белгілердің негізінде қалыптасқан категориялары бар сөз топтары. '''Сөз таптары''' үш түрлі белгісімен сипатталады:
'''Сөз таптары''' {{lang-ru|части речи}} — өздеріне тән [[лексика]]-[[семантика]]лық, [[морфология]]лық және [[синтаксис]]тік ортақ белгілердің негізінде қалыптасқан категориялары бар сөз топтары. '''Сөз таптары''' үш түрлі белгісімен сипатталады:
* '''а)''' Белгілі топқа жататын сөздердің [[семантика|семантикалық]] жағынан бірыңғайластығы (мысалы, [[зат есім|зат есімге]] заттық атаулар, [[етістік/етістікке]] қимылдық атаулар жатады);
* '''а)''' Белгілі топқа жататын сөздердің [[семантика]]лық жағынан бірыңғайластығы (мысалы, [[зат есім]]ге заттық атаулар, [[етістік/етістікке]] қимылдық атаулар жатады);
* '''ә)''' [[Сөз түрлендіруші]] [[грамматикалық категория|грамматикалық категорияларының]] ортақтығы;
* '''ә)''' [[Сөз түрлендіруші]] [[грамматикалық категория]]ларының ортақтығы;
* '''б)''' [[Синтаксис|Синтаксистік]] қызметінің ұқсастығы. Бірақ бұл үш белгі сөз таптарының бәрінен бірдей табыла бермейді. Мысалы, [[зат есім]], [[етістік|етістіктен]] үш белгінің үшеуі де табылады, ал [[одағай|одағайға]] екінші ([[морфология|морфологиялық]]) белгі тән емес.
* '''б)''' [[Синтаксис]]тік қызметінің ұқсастығы. Бірақ бұл үш белгі сөз таптарының бәрінен бірдей табыла бермейді. Мысалы, [[зат есім]], [[етістік]]тен үш белгінің үшеуі де табылады, ал [[одағай]]ға екінші ([[морфология]]лық) белгі тән емес.


'''Сөз таптарының''' саны [[тілдер|тілдерде]] бірдей емес. Мысалы, қазіргі [[орыс тілі]] [[грамматика|грамматикасында]] '''10 сөз табы''', ал [[қазақ тілі|қазақ тілінде]] '''9 сөз табы''' көрсетіліп жүр:
'''Сөз таптарының''' саны [[тілдер]]де бірдей емес. Мысалы, қазіргі [[орыс тілі]] [[грамматика]]сында '''10 сөз табы''', ал [[қазақ тілі]]нде '''9 сөз табы''' көрсетіліп жүр:
# [[Зат есім]]
# [[Зат есім]]
# [[Сын есім]]
# [[Сын есім]]
15-жол: 15-жол:
# [[Одағай]]
# [[Одағай]]


[[Еліктеу сөздер]] [[қазақ тілі|қазақ тілінде]] бөлек сөз табы болса, [[орыс тілі|орыс тілінде]] [[одағай|одағайлардың]] құрамына кіреді. [[Қазақ тілі|Қазақ тілінде]] [[предлог]] жоқ, [[союз]], [[частицы]] [[орыс тілі|орыс тілінде]] бөлек сөз таптары, ал [[қазақ тілі|қазақ тілінде]] олар [[шылау]] сөзтабына біріктіріледі.
[[Еліктеу сөздер]] [[қазақ тілі]]нде бөлек сөз табы болса, [[орыс тілі]]нде [[одағай]]лардың құрамына кіреді. [[Қазақ тілі]]нде [[предлог]] жоқ, [[союз]], [[частицы]] [[орыс тілі]]нде бөлек сөз таптары, ал [[қазақ тілі]]нде олар [[шылау]] сөзтабына біріктіріледі.


'''Сөз таптары''' толық мағыналы сөздер ([[зат есім]], [[сын есім]], [[етістік]], [[үстеу]]) және [[көмекші сөздер]] ([[шылау]], [[демеулік]], [[частицы]], [[артикль]] т. б.) болып табылады. [[Типология|Типологиялық]] тұрғыда [[есімдік]] пен [[сан есім|сан есімді]] жеке сөзтабы ретінде қарастыру күмәнді деп есептеледі. Олар [[синтаксистік функция|синтаксистік функциясы]] мен мағынасы жағынан әр текті және басқа сөз таптарына қатысты болып келеді. Кейбір тілдерде басқа сөз таптарының құрамында қаралады. Мысалы, үш, төрт есептік сан есімдері — [[зат есім]]-[[сан есім|сан есімдер]], үшінші, төртінші реттік сан есімдері [[сын есім]]-[[сан есім]] түрінде қаралады. [[Есімдік]] пен [[сан есім]] [[дәстүр]] бойынша толық мағыналы сөз таптарына жатқызылып жүр. Сөздерді тапқа бөлу мәселесі өте көне дәуірлерден басталады ([[Аристотель]], т. б. [[грек ғалымдары]], үнді ғалымдары [[Панини]], [[Яска]] т. б.). [[Тіл білім|Тіл білімінде]] сөз таптарын жіктеу мәселесі күні бүгінге дейін талас тудырып келеді. Оған байланысты проблемалар аз емес.<ref>Тіл білімі терминдерінін түсіндірме сөздігі — Алматы.
'''Сөз таптары''' толық мағыналы сөздер ([[зат есім]], [[сын есім]], [[етістік]], [[үстеу]]) және [[көмекші сөздер]] ([[шылау]], [[демеулік]], [[частицы]], [[артикль]] т. б.) болып табылады. [[Типология]]лық тұрғыда [[есімдік]] пен [[сан есім]]ді жеке сөзтабы ретінде қарастыру күмәнді деп есептеледі. Олар [[синтаксистік функция]]сы мен мағынасы жағынан әр текті және басқа сөз таптарына қатысты болып келеді. Кейбір тілдерде басқа сөз таптарының құрамында қаралады. Мысалы, үш, төрт есептік сан есімдері — [[зат есім]]-[[сан есім]]дер, үшінші, төртінші реттік сан есімдері [[сын есім]]-[[сан есім]] түрінде қаралады. [[Есімдік]] пен [[сан есім]] [[дәстүр]] бойынша толық мағыналы сөз таптарына жатқызылып жүр. Сөздерді тапқа бөлу мәселесі өте көне дәуірлерден басталады ([[Аристотель]], т. б. [[грек ғалымдары]], үнді ғалымдары [[Панини]], [[Яска]] т. б.). [[Тіл білім]]інде сөз таптарын жіктеу мәселесі күні бүгінге дейін талас тудырып келеді. Оған байланысты проблемалар аз емес.<ref>Тіл білімі терминдерінін түсіндірме сөздігі — Алматы.
"Сөздік-Словарь", 2005. ISBN 9965-409-88-9</ref>
"Сөздік-Словарь", 2005. ISBN 9965-409-88-9</ref>


==Тағы қараныз:==
==Тағы қараныз:==
* [[Сөз айшықтары]]
* [[Сөз айшықтары]]
* [[Сөз варианттары ]]
* [[Сөз варианттары]]
* [[Сөзге морфемдік талдау]]
* [[Сөзге морфемдік талдау]]
* [[Қаратпа сөз]]
* [[Қаратпа сөз]]
33-жол: 33-жол:
* [[Сөздің лексикалық мағынасы]]
* [[Сөздің лексикалық мағынасы]]
* [[Сөздің негізі]]
* [[Сөздің негізі]]
* [[Сөздің ішкі формасы ]]
* [[Сөздің ішкі формасы]]
* [[Сөзжасам]]
* [[Сөзжасам]]
* [[Сөз қолданыс]]
* [[Сөз қолданыс]]
78-жол: 78-жол:
* [[Сөз енгізу құрылғысы]]
* [[Сөз енгізу құрылғысы]]


==Дереккөздер==
==Пайдаланған әдебиет==
<references/>
<references/>

⚫
{{Stub}}
{{wikify}}
{{wikify}}


{{Суретсіз мақала}}
{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Сөз таптары]]
[[Санат:Сөз таптары]]


⚫
{{Stub}}


[[simple:Lexical category]]
[[simple:Lexical category]]

23:24, 2014 ж. сәуірдің 18 кезіндегі нұсқа

Сөз таптары орыс. части речи — өздеріне тән лексика-семантикалық, морфологиялық және синтаксистік ортақ белгілердің негізінде қалыптасқан категориялары бар сөз топтары. Сөз таптары үш түрлі белгісімен сипатталады:

Сөз таптарының саны тілдерде бірдей емес. Мысалы, қазіргі орыс тілі грамматикасында 10 сөз табы, ал қазақ тілінде 9 сөз табы көрсетіліп жүр:

  1. Зат есім
  2. Сын есім
  3. Сан есім
  4. Есімдік
  5. Етістік
  6. Үстеу
  7. Еліктеу сөздер
  8. Шылау
  9. Одағай

Еліктеу сөздер қазақ тілінде бөлек сөз табы болса, орыс тілінде одағайлардың құрамына кіреді. Қазақ тілінде предлог жоқ, союз, частицы орыс тілінде бөлек сөз таптары, ал қазақ тілінде олар шылау сөзтабына біріктіріледі.

Сөз таптары толық мағыналы сөздер (зат есім, сын есім, етістік, үстеу) және көмекші сөздер (шылау, демеулік, частицы, артикль т. б.) болып табылады. Типологиялық тұрғыда есімдік пен сан есімді жеке сөзтабы ретінде қарастыру күмәнді деп есептеледі. Олар синтаксистік функциясы мен мағынасы жағынан әр текті және басқа сөз таптарына қатысты болып келеді. Кейбір тілдерде басқа сөз таптарының құрамында қаралады. Мысалы, үш, төрт есептік сан есімдері — зат есім-сан есімдер, үшінші, төртінші реттік сан есімдері сын есім-сан есім түрінде қаралады. Есімдік пен сан есім дәстүр бойынша толық мағыналы сөз таптарына жатқызылып жүр. Сөздерді тапқа бөлу мәселесі өте көне дәуірлерден басталады (Аристотель, т. б. грек ғалымдары, үнді ғалымдары Панини, Яска т. б.). Тіл білімінде сөз таптарын жіктеу мәселесі күні бүгінге дейін талас тудырып келеді. Оған байланысты проблемалар аз емес.[1]

Тағы қараныз:

Дереккөздер

  1. ↑ Тіл білімі терминдерінін түсіндірме сөздігі — Алматы. "Сөздік-Словарь", 2005. ISBN 9965-409-88-9


Мақала бастамасы Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Сөз_таптары&oldid=2024315» бетінен алынған