Алла́һ (араб.: الله ) — Бiр ғана құдай бар екенін бiлдiретiн араб сөзi. Араб сөздіктеріне сүйенсек "Аллаһ" сөзі "Сиынуға лайықты жалғыз Құдай" - деген мағынаға саяды.
Аллаһ сөзі жалқы есiм болып табылмағандықтан, орыс тiлiндегi қолданылғанында құдай сөзімен тең лауазым ретiнде есептелінеді. .
Мұсылмандардың сенiмi бойынша, Аллаһ - бүкіл әлемнің жаратушысы және билеушісі. Аллаһдан басқа ешкім бұндай күш иесі емес. Аллаһның болу ғалам үшiн өте керек нәрсе, оның жоқтығы мүмкiн емес. Аллаһға тең ешкім жоқ, және бұл сөзді бәрлығы мойындап отыр.
Аллаһ - сөзінің маңызы зор. Барлық өте жақсы аттар және сапалардың иесi, тиiстi шын жаратушыға және құдайға теңестіреді, ол жалғыз. Алла мәңгi, ол туылмаған және туылмайды да. Оның ойына адамның ақылымен жету мүмкiн емес. Бірақта оны адамның айтулары бойынша сипаттауга болады.
Негiзгi бап: Таухид
Таухид - Аллаһ бiр Құдай жалғыз жаратушы екенін мойындау. Құдаймен жинағы маңызды(таухиду-ррубубийа), табыну ол тек қана лайықты(таухиду-ль-улухийа) және мұндай атрибуттармен және ешкім ие болмайтын сапалармен ие болатыны тiптi(таухид-уль-асма уа сыйфат). Таухид оны ислам дiнiнiң құрайтын негiзi бас болып табылады.
Аллаһ сөзінің мәні және атрибуттары
Аллаһ адамгершiлiк ақыл үшiн қол жетпейтiн болмыс исламда. Табиғаттың жаратылған олары, өзi айырмашылыққа никем жаратпаған. Демек, алла барлық маңыздысы ештеңе жасады және болмыстың барлық формасы барлық ғалам барлық ретке салған күйлердiң келтiрдi бөлiнбейтiн байланыс және гармонияның күйiнде өзiмендермен аралық болып табылады. Сонымен бiрге ол жаратылған әлемде барлық процесстер мен оқиғаларлармен басқарады. Алла өмiрдiң барлық формаларын жаратушы болып табылады және олардың тiршiлiк әрекетiн қолдайды. Сонымен бiрге, алла өмiрдiң нақтылы мерзiмiнiң барлық адамдар, малдар, өсiмдiктерi үшiн орнатты. Мұсылмандар барлық ғаламдарда абсолюттi барлық жасауға ұқ болатын алланы ерiк бойынша тек қана болатынын сенедi. Ол тек қана абсолюттi ерiкпен және құдiретпен ие болады. Дәнеңе ол болмайды бастаушы. Алланы көредi және абсолюттi барлық адам үшiн қол жетпейтiн түрлер, және дәнеңе оның қарауынан мүмкiн емес жабуға естидi. Ол жалғыз шын қожайын жинағы маңызды болып табылады.
Құранға сәйкес алладан басқа бар болмау басқа құдайы. Қызмет етулер және табыну үшiн жалғыз объект бұл себептенге ол тек қана болып табылады. Алла құдайларға қызмет етудi тыяды. Исламдағы тiлшiк, ырымшылдықтар, жаратылған стихиялар және қияли кейiпкерлердiң алдында табыну және қорқыныштар болып табылады ол адамның аққөңiл өкiнуiнен кейiн әйтпесе емес қош болыңызатын алланы алдында (ширк ) өте ауыр күнәлер.
Аллаһның көркем-есімдері
Аллаһ
әр-Рахман – аса қамқор
әр-Рахим – аса мейірімді
әл-Мәлик – бүкіл әлемдердің егесі, әміршісі
әл-Қуддус – барша кемшіліктен пәк, қасиетті
әс-Сәлам – жаратқандарын амандықта ұстаушы
әл-Мумин – жүрекке иман беруші, азаптан қорғаушы
әл-Мухаймин – әр уақыт өз саясына алушы, үкімінің астына алушы
әл-Азиз – ұлы, жеңілуі мүмкін емес жеңімпаз
әл-Жаббар – өзінің үкімін барша әлемге жеткізуші, қалағанын күштеп жасатушы
әл-Мутәкәббир – барлық нәрседе ұлылығын көрсетуші
әл-Халиқ – барлық нәрсені жаратушы, жоқтан жаратушы
әл-Бари – кемшіліксіз жаратушы
әл-Мұсаууир - әрбір қалаған нәрсесіне бейне беруші
әл-Муқаддим – қалаған нәрсесін қалауы бойынша бірінші кезекке қоюшы
әл-Муаххир – қалаған нәрсесін кейінге шегеруші
әл-Әууәл – бастауы болмаған
әл-Ахир – соңы болмаған
әз-Захир – бар болуы ашық болған
әл-Батин – заты мен болмысы жасырын болған
әл-Уали - әлемді жалғыз өзі басқарып иелік етуші
әл-Мутәали – нұқсандықтардан пәк
әл-Бәрр – құлдарына деген жақсылығы көп
әт-Таууаб – тәубелерді қабыл етуші
әл-Мунтақим – күнәні әділ түрде жазаландырушы
әл-Афуу – кешірімшіл
әр-Рауф – мейірімі көп
Маликул–мулк – мүліктің, дүниенің шынайы егесі
Зул-жәләли уәл-Икрам – ұлылық пен жомарттықтың иесі
әл-Муқсит – әрбір істі ретімен, уақытымен жасаушы
әл-Жамиғ – қалаған нәрсені қалаған уақытта бір жерге жинаушы
әл-Ғани – өте бай, ешкімге мұқтаж емес
әл-Муғни – қалаған пендесін бай етуші
әл-Мани – қалаған нәрсеге кедергі бола алушы
әд-Дзарр – қалағанын зиянға душар етуші
ән-Нафи – қалағанына көп пайда беруші
ән-Нур – нұрландырушы, нұр беруші
әл-Хади – дұрыс жолға салушы, хидаят беруші
әл-Бадиғ – ешқандай үлгісіз, мысалсыз жаратушы
әл-Бақи – мәңгілік, соңы болмайтын
әл-Уарис – мүліктің шынайы иесі
әр-Рашид – жол көрсетуші
әс-Сабур - асқан сабыр иесі
Аллаһ тағалаға иман келтіру
Аллаһ тағалаға иман келтіру мына нәрселерді қамтиды:
1) Алла тағаланың бар екендігіне
2) Оның періштелеріне
3) Оның кітаптарына
4) Оның елшілеріне
5) Қияметке
6) Барлық жақсылық пен жамандық Алла тағаланың тарапынан екендігіне сену
Аллаһ тағаланың барлығына болмыс, ақыл, дін және сезім дәлел бола алады.