Ақмарқа: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
ш «Тұқылар» деген санатты қосты (HotCat құралының көмегімен)
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол: 1-жол:
{{Taxobox
[[Сурет:Aspius aspius.jpg|300px|thumb]]
| name = Ақмарқа
⚫
'''Ақмарқа ''' (Aspіus aspіus) – тұқы тұқымдасына жататын жыртқыш [[балық]]. Дене тұрқы 70 см, салмағы 7 кг-дай. Тұрқы ұзын, екі бүйірі сәл қысыңқы. Астыңғы жақтарының ұшындағы кішкентай бұдырмақ оның үстіңгі жақтарының қосылған жеріндегі ойыққа дәл келеді. Бауырының құрсақ қанаттарынан кейінгі жері қырлы, арқасы боз жасыл, екі бүйірі күміс түстес, бауыры ақ болады. Балтық теңізі мен Қара теңізде кездеседі. Қазақстанда Ақмарқаның 2 түршесі бар: Бір түршесі – Каспий су алабында (Балқаш – Іле су алабында жерсіндірілген); екіншісі – [[Арал теңізі|Арал теңізінде]], [[Сырдария]] мен [[Сарысу өзені|Сарысу]], [[Шу өзені|Шу өзендерінде]] тіршілік етеді. Соңғысын Сыр, Шу ақ балығы деп те атайды. Ақмарқа 3 – 5 жасында жыныстық жағынан жетіледі. [[Уылдырық|Уылдырығын]] (300 мыңға дейін) сәуір – мамырда өзендердің ағысты, майда тасты жеріне шашады. Шабағы – майда омыртқасыздармен, ересектері [[шабақ|шабақтармен]], майда балықтармен қоректенеді. Кәсіптік маңызы бар. <ref> «Батыс Қазақстан облысы» энциклопедиясы, Алматы, 2002;</ref><ref> [[Қазақ Энциклопедиясы]]</ref><ref>Қазақтың этнографиялық категориялар, ұғымдар мен атауларының дәстүрлі жүйесі. Энциклопедия. - Алматы: DPS, 2011. - ISBN 978-601-7026-17-2 </ref>
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| status_ref=<ref>{{cite web|url=http://www.iucnredlist.org/apps/redlist/details/2178/0 |title=Aspius aspius (Asp) |publisher=Iucnredlist.org |date= |accessdate=2011-12-23}}</ref>
| image = Aspius aspius.jpg
| image_width = 250px
|regnum = [[Жануарлар]]
|phylum = [[Хордалылар]]
|superclassis = [[Сүйекті балықтар]]
|classis = [[Actinopterygii]]
|ordo = [[Тұқытәрізділер]]
⚫
|familia = [[Тұқылар]]
| genus = ''[[Aspius]]''
| species = '''''A. aspius'''''
| binomial = ''Aspius aspius''
| binomial_authority = ([[Carl Linnaeus|Linnaeus]], 1758)
}}
⚫
'''Ақмарқа''' ({{lang-la|Aspius aspius}}) – тұқы тұқымдасына жататын жыртқыш [[балық]]. Дене тұрқы 70 см, салмағы 7 кг-дай. Тұрқы ұзын, екі бүйірі сәл қысыңқы. Астыңғы жақтарының ұшындағы кішкентай бұдырмақ оның үстіңгі жақтарының қосылған жеріндегі ойыққа дәл келеді. Бауырының құрсақ қанаттарынан кейінгі жері қырлы, арқасы боз жасыл, екі бүйірі күміс түстес, бауыры ақ болады. Балтық теңізі мен Қара теңізде кездеседі. Қазақстанда Ақмарқаның 2 түршесі бар: Бір түршесі – Каспий су алабында (Балқаш – Іле су алабында жерсіндірілген); екіншісі – [[Арал теңізі|Арал теңізінде]], [[Сырдария]] мен [[Сарысу өзені|Сарысу]], [[Шу өзені|Шу өзендерінде]] тіршілік етеді. Соңғысын Сыр, Шу ақ балығы деп те атайды. Ақмарқа 3 – 5 жасында жыныстық жағынан жетіледі. [[Уылдырық|Уылдырығын]] (300 мыңға дейін) сәуір – мамырда өзендердің ағысты, майда тасты жеріне шашады. Шабағы – майда омыртқасыздармен, ересектері [[шабақ|шабақтармен]], майда балықтармен қоректенеді. Кәсіптік маңызы бар. <ref> «Батыс Қазақстан облысы» энциклопедиясы, Алматы, 2002;</ref><ref> [[Қазақ Энциклопедиясы]]</ref><ref>Қазақтың этнографиялық категориялар, ұғымдар мен атауларының дәстүрлі жүйесі. Энциклопедия. - Алматы: DPS, 2011. - ISBN 978-601-7026-17-2 </ref>


==== Ақмарқа еті ====
==== Ақмарқа еті ====
7-жол: 24-жол:
== Дереккөздер ==
== Дереккөздер ==
<references/>
<references/>
⚫
[[Санат:Тұқылар]]

[[Санат:Қазақстан табиғаты]]
[[Санат:Қазақстан табиғаты]]
⚫
[[Санат:Балықтар]]
⚫
[[Санат:Тұқылар]]

06:11, 2016 ж. сәуірдің 8 кезіндегі нұсқа

Ақмарқа

Амандық күйі
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Жануарлар
Жамағаты: Хордалылар
Ұлы табы: Сүйекті балықтар
Табы: Actinopterygii
Сабы: Тұқытәрізділер
Тұқымдасы: Тұқылар
Тегі: Aspius
Түрі: A. aspius
Екі-есімді атауы
Aspius aspius
(Linnaeus, 1758)

Ақмарқа (лат. Aspius aspius) – тұқы тұқымдасына жататын жыртқыш балық. Дене тұрқы 70 см, салмағы 7 кг-дай. Тұрқы ұзын, екі бүйірі сәл қысыңқы. Астыңғы жақтарының ұшындағы кішкентай бұдырмақ оның үстіңгі жақтарының қосылған жеріндегі ойыққа дәл келеді. Бауырының құрсақ қанаттарынан кейінгі жері қырлы, арқасы боз жасыл, екі бүйірі күміс түстес, бауыры ақ болады. Балтық теңізі мен Қара теңізде кездеседі. Қазақстанда Ақмарқаның 2 түршесі бар: Бір түршесі – Каспий су алабында (Балқаш – Іле су алабында жерсіндірілген); екіншісі – Арал теңізінде, Сырдария мен Сарысу, Шу өзендерінде тіршілік етеді. Соңғысын Сыр, Шу ақ балығы деп те атайды. Ақмарқа 3 – 5 жасында жыныстық жағынан жетіледі. Уылдырығын (300 мыңға дейін) сәуір – мамырда өзендердің ағысты, майда тасты жеріне шашады. Шабағы – майда омыртқасыздармен, ересектері шабақтармен, майда балықтармен қоректенеді. Кәсіптік маңызы бар. [2][3][4]

Ақмарқа еті

Ақмарқа етінің дәмділігі жағынан ең таңдаулысы — оңтүстік Каспий ақмарқасы (хашам). Ақмарқаның еті дәмді болғанымен қылтаны көп. Қақтап кептірілген және ысталған күйінде пайдаланылады.[5]

Дереккөздер

  1. ↑ Aspius aspius (Asp). Iucnredlist.org. Тексерілді, 23 желтоқсан 2011.
  2. ↑ «Батыс Қазақстан облысы» энциклопедиясы, Алматы, 2002;
  3. ↑ Қазақ Энциклопедиясы
  4. ↑ Қазақтың этнографиялық категориялар, ұғымдар мен атауларының дәстүрлі жүйесі. Энциклопедия. - Алматы: DPS, 2011. - ISBN 978-601-7026-17-2
  5. ↑ Шаңырақ: Үй-тұрмыстық энциклопедиясы. Алматы : Қаз.Сов.энцикл.Бас ред., 1990 ISBN 5-89800-008-9
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Ақмарқа&oldid=2434975» бетінен алынған