Төртаяқтылар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
| 62-жол: | 62-жол: | ||
}} |
}} |
||
'''Төртаяқтылар''', немесе '''жерүсті омыртқалылар''' ({{lang-la|Tetrapoda}}) — [[жақ ауыздылар]] (''Gnathostomata'') тобындағы омыртқалылар кіші типінің ұлы классы. Төртаяқтыларға тән сипат — негізінде құрлықта орын ауыстыруға арналған, төр аяқтың болуы. Кейбір топтарында өзгеріске ұшыраған, яғни, ұшуға арналған ([[құстар]], [[қол қанаттылар]], [[птерозаврлар]]), жүзу үшін ([[ескекаяқтылар]], [[киттәрізділер]], [[Сирендер]], [[мозазаврлар]], [[ихтиозаврлар]], [[плезиозаврлар]]) немесе редукцияланған ([[аяқсыз |
'''Төртаяқтылар''', немесе '''жерүсті омыртқалылар''' ({{lang-la|Tetrapoda}}) — [[жақ ауыздылар]] (''Gnathostomata'') тобындағы омыртқалылар кіші типінің ұлы классы. Төртаяқтыларға тән сипат — негізінде құрлықта орын ауыстыруға арналған, төр аяқтың болуы. Кейбір топтарында өзгеріске ұшыраған, яғни, ұшуға арналған ([[құстар]], [[қол қанаттылар]], [[птерозаврлар]]), жүзу үшін ([[ескекаяқтылар]], [[киттәрізділер]], [[Сирендер]], [[мозазаврлар]], [[ихтиозаврлар]], [[плезиозаврлар]]) немесе редукцияланған ([[аяқсыз қосмекенділер]], [[жыландар]], кейбір [[кесірткелер]]). |
||
''Tetrapoda'' атауы {{lang-grc|τετράπους}}: {{lang-grc2|τετράς}} — «төрт», және {{lang-grc2|πούς}} — «аяқ» деген сөзден шыққан. |
''Tetrapoda'' атауы {{lang-grc|τετράπους}}: {{lang-grc2|τετράς}} — «төрт», және {{lang-grc2|πούς}} — «аяқ» деген сөзден шыққан. |
||
16:42, 2016 ж. сәуірдің 16 кезіндегі соңғы нұсқа
| Төртаяқтылар | ||||||||
 Төраяқтылардың қазіргі таңдағы төрт классының мысалы: қосмекенділер (бақа), құстар (гоацин), сүтқоректілер (көртышқан), бауырымен жорғалаушылар (геккон) | ||||||||
| Ғылыми топтастырылуы | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Домен | ||||||||
Патшалық | ||||||||
Тип | ||||||||
Кіші тип | ||||||||
Инфратип | ||||||||
Ұлы класс | ||||||||
| Халықаралық ғылыми атауы | ||||||||
| Класстары | ||||||||
| ||||||||
|
| ||||||||
| ||||||||
Төртаяқтылар, немесе жерүсті омыртқалылар (лат. Tetrapoda) — жақ ауыздылар (Gnathostomata) тобындағы омыртқалылар кіші типінің ұлы классы. Төртаяқтыларға тән сипат — негізінде құрлықта орын ауыстыруға арналған, төр аяқтың болуы. Кейбір топтарында өзгеріске ұшыраған, яғни, ұшуға арналған (құстар, қол қанаттылар, птерозаврлар), жүзу үшін (ескекаяқтылар, киттәрізділер, Сирендер, мозазаврлар, ихтиозаврлар, плезиозаврлар) немесе редукцияланған (аяқсыз қосмекенділер, жыландар, кейбір кесірткелер).
Tetrapoda атауы көне грекше: τετράπους: τετράς — «төрт», және πούς — «аяқ» деген сөзден шыққан.
Систематика[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Төртаяқтылар өз қатарына 11 мың түр қосады. Құрлықта өмір сүруге икемденген олар өкпемен тыныс алады, сондай-ақ суға қайта оралған киттәрізділер, сирендер және өліп қалған ихтиозаврлар д.
Қазіргі таңда төртаяқтылардың бес классы бар (біреуі құрып кеткендер):
- қосмекенділер (Amphibia)
- бауырымен жорғалаушылар (Reptilia)
- құстар (Aves)
- † аңтәрізділер (Synapsida)
- сүтқоректілер (Mammalia)