Ядро: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол: | 1-жол: | ||
'''Ядро''' (nucleus) – [[жануарлар]] мен өсімдіктер клеткаларының ең маңызды құрам бөлігі. |
'''Ядро''' ([[nucleus]]) – [[жануарлар]] мен [[өсімдіктер]] клеткаларының ең маңызды құрам бөлігі. Ядро тұқым қуалаушылық ([[генетика]]) ақпараттың сақталуы және осыған байланысты клетка [[цитоплазма]]сындағы [[белок]]тар мен [[фермент]]тердің түзілуін қамтамасыз етеді. Ядроны алғаш рет тауықтың жұмыртқа клеткасынан байқаған 1825 ж. чех ғалымы [[Я.Пуркине]] ([[1787 – 1869]]) болды. Ядроны өсімдіктер клеткасынан [[ағылшын]] ботанигі [[Р.Броун]] ([[1831 – 33]]), ал жануарлар клеткасынан [[Т.Шванн]] ([[1838 – 39]]) анықтады. Ядро [[кариолемма]]дан (ядро қабықшасы), [[хромосома]]лардан, ядрошықтан және [[кариоплазма]]дан (ядро сөлі, шырыны) құралады. [[Кариолемма]] ядроны клетка [[цитоплазма]]сынан бөліп тұрады. Ол сыртқы және ішкі жарғақшалардан және олардың аралығындағы жарғақаралық ([[перинуклеар]]лы) кеңістіктен тұрады. [[Кариолемма]]да көптеген ұсақ тесіктер болады. Олардың саны клеткадағы түзіліс процестерінің белсенділігіне байланысты. Түзіліс процесі күшейген сайын, тесіктер саны да көбейеді. Ядро қабықшасы тесіктері арқылы клетка [[цитоплазма]]сы мен Ядро аралығында зат алмасу процесі ([[белок]]тар, [[көмірсу]]лар, [[май]]лар, [[нуклеин қышқылдары]], су, әр түрлі [[ион]]дар) үздіксіз жүріп отырады. [[Кариолемма]] тесіктері арқылы ядро [[цитоплазма]]лық тормен, одан әрі клетканы қоршаған ортамен байланысады. Ядроның біркелкі қоймалжың сұйық бөлігі [[кариоплазма]] деп аталады. Оның құрамына [[су]], [[белок]], [[көмірсу]]лар, [[нуклеопротеид]]тер, [[витамин]]дер, [[фермент]]тер, [[минералды тұздар]] [[ион]]дары кіреді. [[Кариоплазма]] [[митоз]] кезінде [[цитоплазма]]мен қосылып кетеді. Ол ядроның құрам бөліктерін байланыстырып тұрады. Ядро құрамындағы қара-көк түске боялған, дөңгелек келген денешікті ядрошық деп атайды. Оның мөлшері 1 – 5 мкм, оның негізін жуандығы 60 – 80 нм жіпше торы құрайды. Ядрошықтың саны 1 – 2, кейде одан да көп болуы мүмкін. Ядрошық [[нуклеопротеид]]тен ([[РНҚ]] және [[белок]]) құралған. Онда [[рибосома]]лық [[РНҚ]] ([[р-РНҚ]]) және [[рибосома]]лар түзіледі. |
||
<ref> Қазақ энциклопедиясы, 10 - том </ref> |
|||
== Пайдаланылған әдебиеттер: == |
|||
<references/> |
|||
[[ar:نواة (توضيح)]] |
|||
[[bg:Ядро]] |
|||
[[ca:Nucli]] |
|||
[[cs:Nukleus]] |
|||
[[cy:Niwclews]] |
|||
[[de:Nucleus]] |
|||
[[el:Πυρήνας]] |
|||
[[en:Nucleus]] |
|||
[[eo:Nukleo]] |
|||
[[es:Núcleo]] |
|||
[[fr:Nucléus]] |
|||
[[gl:Núcleo]] |
|||
[[ia:Nucleo (disambiguation)]] |
|||
[[id:Inti]] |
|||
[[is:Kjarni]] |
|||
[[it:Nucleo]] |
|||
[[ja:Nucleus]] |
|||
[[ko:핵]] |
|||
[[la:Nucleus]] |
|||
[[nl:Nucleus]] |
|||
[[no:Kjerne]] |
|||
[[pl:Nucleus]] |
|||
[[ru:Ядро]] |
|||
[[uk:Ядро]] |
|||
[[ro:Nucleu]] |
|||
[[simple:Nucleus]] |
|||
[[sk:Nukleus]] |
|||
[[sr:Нуклеус]] |
|||
[[sv:Kärna]] |
|||
[[th:นิวเคลียส]] |
|||
[[yi:ניוקליז]] |
|||
{{stub}} |
|||
{{wikify}} |
|||
[[Санат: Физика]] |
10:33, 2011 ж. маусымның 17 кезіндегі нұсқа
Ядро (nucleus) – жануарлар мен өсімдіктер клеткаларының ең маңызды құрам бөлігі. Ядро тұқым қуалаушылық (генетика) ақпараттың сақталуы және осыған байланысты клетка цитоплазмасындағы белоктар мен ферменттердің түзілуін қамтамасыз етеді. Ядроны алғаш рет тауықтың жұмыртқа клеткасынан байқаған 1825 ж. чех ғалымы Я.Пуркине (1787 – 1869) болды. Ядроны өсімдіктер клеткасынан ағылшын ботанигі Р.Броун (1831 – 33), ал жануарлар клеткасынан Т.Шванн (1838 – 39) анықтады. Ядро кариолеммадан (ядро қабықшасы), хромосомалардан, ядрошықтан және кариоплазмадан (ядро сөлі, шырыны) құралады. Кариолемма ядроны клетка цитоплазмасынан бөліп тұрады. Ол сыртқы және ішкі жарғақшалардан және олардың аралығындағы жарғақаралық (перинуклеарлы) кеңістіктен тұрады. Кариолеммада көптеген ұсақ тесіктер болады. Олардың саны клеткадағы түзіліс процестерінің белсенділігіне байланысты. Түзіліс процесі күшейген сайын, тесіктер саны да көбейеді. Ядро қабықшасы тесіктері арқылы клетка цитоплазмасы мен Ядро аралығында зат алмасу процесі (белоктар, көмірсулар, майлар, нуклеин қышқылдары, су, әр түрлі иондар) үздіксіз жүріп отырады. Кариолемма тесіктері арқылы ядро цитоплазмалық тормен, одан әрі клетканы қоршаған ортамен байланысады. Ядроның біркелкі қоймалжың сұйық бөлігі кариоплазма деп аталады. Оның құрамына су, белок, көмірсулар, нуклеопротеидтер, витаминдер, ферменттер, минералды тұздар иондары кіреді. Кариоплазма митоз кезінде цитоплазмамен қосылып кетеді. Ол ядроның құрам бөліктерін байланыстырып тұрады. Ядро құрамындағы қара-көк түске боялған, дөңгелек келген денешікті ядрошық деп атайды. Оның мөлшері 1 – 5 мкм, оның негізін жуандығы 60 – 80 нм жіпше торы құрайды. Ядрошықтың саны 1 – 2, кейде одан да көп болуы мүмкін. Ядрошық нуклеопротеидтен (РНҚ және белок) құралған. Онда рибосомалық РНҚ (р-РНҚ) және рибосомалар түзіледі. [1]
Пайдаланылған әдебиеттер:
- ↑ Қазақ энциклопедиясы, 10 - том
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |