Құлан (Жамбыл облысы): Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
| 1-жол: | 1-жол: | ||
[[File:Құлан қаласы.jpg|thumb|Құлан қаласы]] |
|||
'''Құлан'''<ref name="source1">“Қазақ Энциклопедиясы”, VI-том </ref> – ортағасырлық қала. [[Жамбыл облысы]] [[Т.Рысқұлов]] ауданы [[Құлан ауылы]] маңында орналасқан. Қаланы археологикалық тұрғыдан зерттеу ісі [[19 ғасыр|19 ғасырдың]] соңында [[В.В. Бартольд|В.В. Бартольдтың]] жетекшілік етуімен басталды. Алғашқы археологикалық қазба жұмыстарын [[1936 |1936 жылы]] [[КСРО Ғылым Академиясы|КСРО Ғылым Академиясының]] Қазақ бөлімшесі мен [[Жетісу]] археологиялық экспедиция (жетекшісі А.Н. Бернштам) жүргізді. Қазба жұмыстарының нәтижесінде алғашқы отырықшы қоныстардың Луговой төңірегінде 1-ғасырларда пайда болғаны анықталды. 1963 – 65 жылдары Жетісу археологиялық экспедиция (жетекшісі [[К.Ақышев]]) қаланың айналасындағы төбешікке қазба жұмыстарын жүргізді. [[1987 |1987 жылы]] Қазақстан Ғылым Академиясы тарихи және мәдени ескерткіштер жөніндегі археологиялық экспедиция (жетекшісі К.Байпақов) Луговой “А”, “В”, “Г” қамалдарына қазба жұмыстарын жалғастырды. 7 ғасырдың 1-жартысына жататын жазба деректерде Құлан қаласы туралы айтылады. Қытайдың Сюан – Цзян жол бағдарламасында және Таң әулетінің тарихында қала [[Цзюи – Лан]] деп аталған. Ол туралы 8 – 10 ғасырларда Ұлы Жібек жолы бойында орналасқан қалаларды сипаттаған араб авторлары да жазып кеткен. Араб географы [[әл-Мақдиси]]: “Құлан – бекініс қала, онда мешіт бар” деп жазған. Географиялық сөздіктің авторы Якут өзінің 13 ғасырдың 20-жылдарында құрастырған еңбегінде қаланың түрік елінің Мәуераннахр жанындағы шекарасында орналасқанын айтады. Құланда көптеген тарихи оқиғалар өтті. Мысалы, 740 жылы түргеш бегі Құрсұл Батыс-Түрік қағандығының ең соңғы басқағы [[Ашина Суйцзы|Ашина Суйцзыды]] осы қалада өлтірген. [[840|840 жылы ]]араб әскерлері Құланға дейін жеткен. [[Тараз|Тараздан]] және [[Мерке|Меркеден]] Құланға дейінгі ара қашықтық көрсетілген жол бағдарламалары жазылған. Қаланың топографиясынан [[шахристан]], ішкі қамал және шығыс жағынан бекініссіз рабат іздері байқалады. Ішкі қамал биіктігі 7 – 8 метрге жуық, төртбұрышты, 40х40 метр алаңы бар төбе. Шахристан төртбұрышты төбе пішіндес, ұзындығы 320 метр, биіктігі 4 – 5 метрге жуық қабырғамен, сыртынан тереңдігі 1 м, ені 15 метр ормен қоршалған. Археологиялық қазбалардың нәтижесінде орта ғасырлардың бас шеніндегі [[Орта Азия]] мен [[Қазақстан|Қазақстандық]] сарайларға тән “айдарлы” жоспармен салынған ғимараттардан алынған ыдыстар – құман, қазан, құмыра, қақпақ, саптаяқ, шырағдан, т.б. табылды. Құлан орта ғасырларда [[Ұлы Жібек жолы|Ұлы Жібек жолындағы]] ірі мәдени-сауда орталығы болған. |
'''Құлан'''<ref name="source1">“Қазақ Энциклопедиясы”, VI-том </ref> – ортағасырлық қала. [[Жамбыл облысы]] [[Т.Рысқұлов]] ауданы [[Құлан ауылы]] маңында орналасқан. Қаланы археологикалық тұрғыдан зерттеу ісі [[19 ғасыр|19 ғасырдың]] соңында [[В.В. Бартольд|В.В. Бартольдтың]] жетекшілік етуімен басталды. Алғашқы археологикалық қазба жұмыстарын [[1936 |1936 жылы]] [[КСРО Ғылым Академиясы|КСРО Ғылым Академиясының]] Қазақ бөлімшесі мен [[Жетісу]] археологиялық экспедиция (жетекшісі А.Н. Бернштам) жүргізді. Қазба жұмыстарының нәтижесінде алғашқы отырықшы қоныстардың Луговой төңірегінде 1-ғасырларда пайда болғаны анықталды. 1963 – 65 жылдары Жетісу археологиялық экспедиция (жетекшісі [[К.Ақышев]]) қаланың айналасындағы төбешікке қазба жұмыстарын жүргізді. [[1987 |1987 жылы]] Қазақстан Ғылым Академиясы тарихи және мәдени ескерткіштер жөніндегі археологиялық экспедиция (жетекшісі К.Байпақов) Луговой “А”, “В”, “Г” қамалдарына қазба жұмыстарын жалғастырды. 7 ғасырдың 1-жартысына жататын жазба деректерде Құлан қаласы туралы айтылады. Қытайдың Сюан – Цзян жол бағдарламасында және Таң әулетінің тарихында қала [[Цзюи – Лан]] деп аталған. Ол туралы 8 – 10 ғасырларда Ұлы Жібек жолы бойында орналасқан қалаларды сипаттаған араб авторлары да жазып кеткен. Араб географы [[әл-Мақдиси]]: “Құлан – бекініс қала, онда мешіт бар” деп жазған. Географиялық сөздіктің авторы Якут өзінің 13 ғасырдың 20-жылдарында құрастырған еңбегінде қаланың түрік елінің Мәуераннахр жанындағы шекарасында орналасқанын айтады. Құланда көптеген тарихи оқиғалар өтті. Мысалы, 740 жылы түргеш бегі Құрсұл Батыс-Түрік қағандығының ең соңғы басқағы [[Ашина Суйцзы|Ашина Суйцзыды]] осы қалада өлтірген. [[840|840 жылы ]]араб әскерлері Құланға дейін жеткен. [[Тараз|Тараздан]] және [[Мерке|Меркеден]] Құланға дейінгі ара қашықтық көрсетілген жол бағдарламалары жазылған. Қаланың топографиясынан [[шахристан]], ішкі қамал және шығыс жағынан бекініссіз рабат іздері байқалады. Ішкі қамал биіктігі 7 – 8 метрге жуық, төртбұрышты, 40х40 метр алаңы бар төбе. Шахристан төртбұрышты төбе пішіндес, ұзындығы 320 метр, биіктігі 4 – 5 метрге жуық қабырғамен, сыртынан тереңдігі 1 м, ені 15 метр ормен қоршалған. Археологиялық қазбалардың нәтижесінде орта ғасырлардың бас шеніндегі [[Орта Азия]] мен [[Қазақстан|Қазақстандық]] сарайларға тән “айдарлы” жоспармен салынған ғимараттардан алынған ыдыстар – құман, қазан, құмыра, қақпақ, саптаяқ, шырағдан, т.б. табылды. Құлан орта ғасырларда [[Ұлы Жібек жолы|Ұлы Жібек жолындағы]] ірі мәдени-сауда орталығы болған. |
||
==Пайдаланылған әдебиет</span>== |
==Пайдаланылған әдебиет</span>== |
||
00:50, 2011 ж. маусымның 22 кезіндегі нұсқа
Құлан[1] – ортағасырлық қала. Жамбыл облысы Т.Рысқұлов ауданы Құлан ауылы маңында орналасқан. Қаланы археологикалық тұрғыдан зерттеу ісі 19 ғасырдың соңында В.В. Бартольдтың жетекшілік етуімен басталды. Алғашқы археологикалық қазба жұмыстарын 1936 жылы КСРО Ғылым Академиясының Қазақ бөлімшесі мен Жетісу археологиялық экспедиция (жетекшісі А.Н. Бернштам) жүргізді. Қазба жұмыстарының нәтижесінде алғашқы отырықшы қоныстардың Луговой төңірегінде 1-ғасырларда пайда болғаны анықталды. 1963 – 65 жылдары Жетісу археологиялық экспедиция (жетекшісі К.Ақышев) қаланың айналасындағы төбешікке қазба жұмыстарын жүргізді. 1987 жылы Қазақстан Ғылым Академиясы тарихи және мәдени ескерткіштер жөніндегі археологиялық экспедиция (жетекшісі К.Байпақов) Луговой “А”, “В”, “Г” қамалдарына қазба жұмыстарын жалғастырды. 7 ғасырдың 1-жартысына жататын жазба деректерде Құлан қаласы туралы айтылады. Қытайдың Сюан – Цзян жол бағдарламасында және Таң әулетінің тарихында қала Цзюи – Лан деп аталған. Ол туралы 8 – 10 ғасырларда Ұлы Жібек жолы бойында орналасқан қалаларды сипаттаған араб авторлары да жазып кеткен. Араб географы әл-Мақдиси: “Құлан – бекініс қала, онда мешіт бар” деп жазған. Географиялық сөздіктің авторы Якут өзінің 13 ғасырдың 20-жылдарында құрастырған еңбегінде қаланың түрік елінің Мәуераннахр жанындағы шекарасында орналасқанын айтады. Құланда көптеген тарихи оқиғалар өтті. Мысалы, 740 жылы түргеш бегі Құрсұл Батыс-Түрік қағандығының ең соңғы басқағы Ашина Суйцзыды осы қалада өлтірген. 840 жылы араб әскерлері Құланға дейін жеткен. Тараздан және Меркеден Құланға дейінгі ара қашықтық көрсетілген жол бағдарламалары жазылған. Қаланың топографиясынан шахристан, ішкі қамал және шығыс жағынан бекініссіз рабат іздері байқалады. Ішкі қамал биіктігі 7 – 8 метрге жуық, төртбұрышты, 40х40 метр алаңы бар төбе. Шахристан төртбұрышты төбе пішіндес, ұзындығы 320 метр, биіктігі 4 – 5 метрге жуық қабырғамен, сыртынан тереңдігі 1 м, ені 15 метр ормен қоршалған. Археологиялық қазбалардың нәтижесінде орта ғасырлардың бас шеніндегі Орта Азия мен Қазақстандық сарайларға тән “айдарлы” жоспармен салынған ғимараттардан алынған ыдыстар – құман, қазан, құмыра, қақпақ, саптаяқ, шырағдан, т.б. табылды. Құлан орта ғасырларда Ұлы Жібек жолындағы ірі мәдени-сауда орталығы болған.
Пайдаланылған әдебиет
- ↑ “Қазақ Энциклопедиясы”, VI-том
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
 | Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |