Нивелирлеу: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
| 1-жол: | 1-жол: | ||
[[File:NivellementExample.jpg|thumb| alt=A.| ''[[Геометрикалық нивелирлеу]]''.]] |
[[File:NivellementExample.jpg|thumb| alt=A.| ''[[Геометрикалық нивелирлеу]]''.]] |
||
| ⚫ | |||
'''Нивелирлеу''' – Жер бетіндегі нүктелердің биіктіктерін қайсы бір бастапқы нүктемен немесе бастапқы деңгейлік бетпен салыстыра отырып анықтау. |
|||
| ⚫ | Нивелирлеу тірек [[геодезия]] желісін түзу, [[топография]]лық түсірулердің биіктік негізін құру, жер бедерін түсіру, түрлі [[ғимарат]]тарды, тас жол мен тас жолды жобалау, тағы басқа мақсаттарда жүргізіледі. Жер пішінін зерттеу, жер қыртысының вертикаль қозғалыстарының шамасын анықтау, теңіз және көл деңгейінің өзгерісін белгілеу, тағы басқа ғылыми зерттеулерге қажет мағлұматтар береді. Нүктелердің биіктігі іргелес екі нүктенің биіктік айырымына қарай анықталады. Геометриялық және тригонометриялық Нивелирлеу топография түсірулерде биіктіктерді үлкен дәлдікпен анықтауға мүмкіндік береді. [[Барометр]]лік және [[механика]]лық Нивелирлеу түрлі экспед. зерттеулер кезінде пайдаланылады. [[Гидростатика]]лық Нивелирлеумен ғимараттардағы өзгерістер айқындалады. Бұлардан басқа астрономиялық немесе [[астрономия]]лық-[[гравиметрия]]лық Нивелирлеу қолданылады.<ref> [[Қазақ Энциклопедиясы]], 7 том 2 бөлім</ref> |
||
Нивелирлеу геодезиялық өлшеулердің саңдық көрсеткішінің бір түрі. Ол биік тірек [[геодезия]]лық торды (''жер бетінің ойлы-қырлы өлшем көрсеткіштерін'') құруда, топографиялық жер бейнесін түсіруде жер бетінің бейнесін кішірейтіп (масштабпен), сондай-ақ инженерлік ғимараттарды, темір жолдар мен тас жолдарды, каналдарды және т.б. жобалау, құру және оларды пайдалану мақсаттары үшін жүргізіледі. |
|||
==Түрлері== |
|||
Нивелир орындалу төсілдеріне қарай: |
|||
* [[геометриялық нивелир]]; |
|||
* [[тригонометриялық нивелир]]; |
|||
* [[барометрлік нивелир]]; |
|||
* [[механикалық нивелир]]; |
|||
* [[гидростатикалық нивелир]; |
|||
* [[стереофотограмметриялық нивелир]] болып бөлінеді.<ref>Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі. Су шарушылығы. – [[Алматы]], Мектеп, 2002.</ref> |
|||
==Нивелирлеу процесі== |
==Нивелирлеу процесі== |
||
Нивелирлеу мыналармен жүргізіледі: |
Нивелирлеу мыналармен жүргізіледі: |
||
*1) нивелирмен — топографиялық немесе геометриялық нивелирлеу; |
|||
* |
* 1) нивелирмен — топографиялық немесе геометриялық нивелирлеу; |
||
* 2) бұрыш өлшеуіш аспаппен — геодезиялық немеее тригонометриялық нивелирлеу; |
|||
*3) барометрдің көмегімен — барометрлік нивелирлеу. |
|||
| ⚫ | * 3) барометрдің көмегімен — барометрлік нивелирлеу.<ref>Русско-казахский толковый географический словарь. Под общей редакцией академика АН КазССР, проф. С. К. Кенесбаева и кандидата филол. наук А. А. Абдрахманова. Алма-Ата, Изд-во «Наука», 1966, стр. 204. (Академия наук Казахской ССР. Институт языкознания. Сектор физической географии). Составители: Ж. Аубакиров, С. Абдрахманов, К. Базарбаев.</ref> |
||
==Әдебиет== |
|||
| ⚫ | *Русско-казахский толковый географический словарь. Под общей редакцией академика АН КазССР, проф. С. К. Кенесбаева и кандидата филол. наук А. А. Абдрахманова. Алма-Ата, Изд-во «Наука», 1966, стр. 204. (Академия наук Казахской ССР. Институт языкознания. Сектор физической географии). Составители: Ж. Аубакиров, С. Абдрахманов, К. Базарбаев. |
||
==Нивелирлік биіктік== |
|||
Нивелирлік биіктік (''Нивелирная высота'') — жер беті нүктесінің [[нивелирлеу]] әдісімен анықталатын биіктігі. [[Геометриялық нивелирлеу]] нәтижесінде нивелир сызығының бойымен алынған бір-біріне жақын орналасқан екі нүкте арасындағы биіктіктер айырымымен анықталады. |
|||
==Сілтемелер== |
==Сілтемелер== |
||
| 13-жол: | 34-жол: | ||
*[[Топография]] |
*[[Топография]] |
||
*[[Геодезия]] |
*[[Геодезия]] |
||
==Пайдаланылған әдебиеттер== |
==Пайдаланылған әдебиеттер== |
||
<references/> |
<references/> |
||
{{stub}} |
{{stub}} |
||
{{wikify}} |
{{wikify}} |
||
[[Санат: |
[[Санат: Н]] |
||
[[Санат: |
[[Санат: Ғылым]] |
||
[[Санат: Су шаруашылығы]] |
|||
[[Санат: География]] |
|||
[[Санат: Геология]] |
|||
[[de:Nivellement]] |
|||
[[en:Levelling]] |
|||
[[fr:Nivellement (topographie)]] |
|||
[[pl:Niwelacja]] |
|||
[[pt:Nivelamento]] |
|||
[[ru:Нивелирование]] |
|||
[[fi:Vaaitus]] |
|||
[[sv:Avvägning (mätmetod)]] |
|||
[[uk:Нівелювання]] |
|||
[[zh:水准测量]] |
|||
02:10, 2011 ж. шілденің 4 кезіндегі нұсқа
Нивелирлеу – Жер бетіндегі нүктелердің биіктіктерін қайсы бір бастапқы нүктемен немесе бастапқы деңгейлік бетпен салыстыра отырып анықтау.
Нивелирлеу тірек геодезия желісін түзу, топографиялық түсірулердің биіктік негізін құру, жер бедерін түсіру, түрлі ғимараттарды, тас жол мен тас жолды жобалау, тағы басқа мақсаттарда жүргізіледі. Жер пішінін зерттеу, жер қыртысының вертикаль қозғалыстарының шамасын анықтау, теңіз және көл деңгейінің өзгерісін белгілеу, тағы басқа ғылыми зерттеулерге қажет мағлұматтар береді. Нүктелердің биіктігі іргелес екі нүктенің биіктік айырымына қарай анықталады. Геометриялық және тригонометриялық Нивелирлеу топография түсірулерде биіктіктерді үлкен дәлдікпен анықтауға мүмкіндік береді. Барометрлік және механикалық Нивелирлеу түрлі экспед. зерттеулер кезінде пайдаланылады. Гидростатикалық Нивелирлеумен ғимараттардағы өзгерістер айқындалады. Бұлардан басқа астрономиялық немесе астрономиялық-гравиметриялық Нивелирлеу қолданылады.[1]
Нивелирлеу геодезиялық өлшеулердің саңдық көрсеткішінің бір түрі. Ол биік тірек геодезиялық торды (жер бетінің ойлы-қырлы өлшем көрсеткіштерін) құруда, топографиялық жер бейнесін түсіруде жер бетінің бейнесін кішірейтіп (масштабпен), сондай-ақ инженерлік ғимараттарды, темір жолдар мен тас жолдарды, каналдарды және т.б. жобалау, құру және оларды пайдалану мақсаттары үшін жүргізіледі.
Түрлері
Нивелир орындалу төсілдеріне қарай:
- геометриялық нивелир;
- тригонометриялық нивелир;
- барометрлік нивелир;
- механикалық нивелир;
- [[гидростатикалық нивелир];
- стереофотограмметриялық нивелир болып бөлінеді.[2]
Нивелирлеу процесі
Нивелирлеу мыналармен жүргізіледі:
- 1) нивелирмен — топографиялық немесе геометриялық нивелирлеу;
- 2) бұрыш өлшеуіш аспаппен — геодезиялық немеее тригонометриялық нивелирлеу;
- 3) барометрдің көмегімен — барометрлік нивелирлеу.[3]
Нивелирлік биіктік
Нивелирлік биіктік (Нивелирная высота) — жер беті нүктесінің нивелирлеу әдісімен анықталатын биіктігі. Геометриялық нивелирлеу нәтижесінде нивелир сызығының бойымен алынған бір-біріне жақын орналасқан екі нүкте арасындағы биіктіктер айырымымен анықталады.
Сілтемелер
Пайдаланылған әдебиеттер
- ↑ Қазақ Энциклопедиясы, 7 том 2 бөлім
- ↑ Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі. Су шарушылығы. – Алматы, Мектеп, 2002.
- ↑ Русско-казахский толковый географический словарь. Под общей редакцией академика АН КазССР, проф. С. К. Кенесбаева и кандидата филол. наук А. А. Абдрахманова. Алма-Ата, Изд-во «Наука», 1966, стр. 204. (Академия наук Казахской ССР. Институт языкознания. Сектор физической географии). Составители: Ж. Аубакиров, С. Абдрахманов, К. Базарбаев.
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
 | Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |