Үлкен аққұтан: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Content deleted Content added
ш Ақ құтан дегенді Аққұтан дегенге жылжытты
шӨңдеу түйіні жоқ
1-жол: 1-жол:
{{Taxobox
[[Сурет:Ardea alba4.jpg|thumb|right]]
| name = Үлкен аққұтан
'''Ақ құтан '''<ref name="source1"> [[Қазақ Энциклопедиясы]]</ref> (Egretta alba) – [[сидамсирақты|сидамсирақтылар]] отрядының құтандар тұқымдасына жататын ірі әрі өте сақ құс.
| image = Ardea alba4.jpg
Қазақстанның оңтүстік аймағында таралған. [[Жайық]] бойын, [[Қамыс]] — [[Самар]] өзендері, [http://referatik.kz/load/azasha_referattar/geografija/balash_kli/5-1-0-60 Балқаш] — [[Алакөл]] ойысында жатқан көлдер жағалауларын мекендейді. Түсі ақ, салмағы 1,5 кг, қанатының ұзындығы 40-45 см болады. Қимылы баяу, үн шығармайды. Олар топтасып тіршілік етеді, ұя салар кезінде қамыстың арасында шағын топ немесе жеке-жеке жұп құрады. Мекиені 3-5 ақ, көкшіл тартқан жұмыртқа салады да, оны екеуі кезектесіп басып шығарады. Балапандарын 45 күн ұяда асырайды. Ақ құтан балықпен, көлбақалармен, көкқасқа шегірткемен, инеліктермен, жәндіктермен және олардың дернәсілдерімен, ұсақ кеміргіштермен, кесірткелермен қоректенеді. Ақ құтан – [[жыл құсы]]. [[Қазақстан|Қазақстанға]] наурыз айында ұшып келеді де, қазан айында жылы жаққа ұшып кетеді. Кейбір Ақ құтандар Қазақстанның оңтүстігіндегі қатпайтын өзендердің бойында қыстап қалады. Бір кезде Ақ құтандар қауырсынына бола көп ауланған. Ақ құтан — сирек кездесетін құс. ТМД-да 2 түрі бар: кіші ақ құтан (Е. garzetta) және үлкен ақ құтан (Е. alba) ТМД, Оңтүстік Еуропа бөліктерінде және Орта Азияда таралған ал үлкен ақ құтан одан басқа Оңтүстік Приморьеде кездеседі. 2 түрі қайтқан құстар: орта ақ құтан (Е. intermedia) және сарытұмсықты құтан (Е. eulophotes). Жыл құстары. Ашық таяз суларда қоректенеді. Бір кезде ақ құтан эгреткалар үшін кәсіптік нысандары болды. ТМД-да ақ құтан кәсібіне тыйым салынған. Сарытұмсықты ақ құтан [[Қызыл кітап|КСРО]] және [[Қызыл кітап|ХТҚО]] [[Қызыл кітап|Қызыл кітабына]] енгізілген.<ref name="name">Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Биология / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын - Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2007. - 1028 б. ISBN9965-08-286-3</ref>
| image_width =
| image_caption =
| range_map =Ardea alba map.svg
| range_map_caption = {{legend0|#FFFF00|Breeding|border=solid 1px black}} {{legend0|#008000|Resident|border=solid 1px black}} {{legend0|#0000FF|Non-breeding|border=solid 1px black}}
| status = LC
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &nbsp;<ref>{{IUCN2010 |assessors=[[BirdLife International]] |year=2010 |version=3.1 |id=144681 |title=Casmerodius albus |downloaded=March 6, 2011}}</ref>
| regnum = [[Жануарлар]]
| phylum = [[Хордалылар]]
| classis = [[Құстар]]
| ordo = [[Ескекаяқты құстар]]
| familia = [[Ardeidae]]
| genus = ''[[Ardea]]''
| species = '''''A. alba'''''
| binomial = ''Ardea alba''
| binomial_authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]
| synonyms = ''Casmerodius albus''<br />
''[[Egretta]] alba''
}}
'''Үлкен аққұтан''' ({{lang-la|Ardea alba}}) – [[ескекаяқты құстар]] отрядының құтандар тұқымдасына жататын ірі әрі өте сақ құс.

Қазақстанның оңтүстік аймағында таралған. [[Жайық]] бойын, [[Қамыс]] — [[Самар]] өзендері, [[Балқаш]] — [[Алакөл]] ойысында жатқан көлдер жағалауларын мекендейді. Түсі ақ, салмағы 1,5 кг, қанатының ұзындығы 40-45 см болады. Қимылы баяу, үн шығармайды. Олар топтасып тіршілік етеді, ұя салар кезінде қамыстың арасында шағын топ немесе жеке-жеке жұп құрады. Мекиені 3-5 ақ, көкшіл тартқан жұмыртқа салады да, оны екеуі кезектесіп басып шығарады. Балапандарын 45 күн ұяда асырайды. Ақ құтан балықпен, көлбақалармен, көкқасқа шегірткемен, инеліктермен, жәндіктермен және олардың дернәсілдерімен, ұсақ кеміргіштермен, кесірткелермен қоректенеді. Аққұтан – [[жыл құсы]]. [[Қазақстан|Қазақстанға]] наурыз айында ұшып келеді де, қазан айында жылы жаққа ұшып кетеді. Кейбір А құтандар Қазақстанның оңтүстігіндегі қатпайтын өзендердің бойында қыстап қалады. Бір кезде Ақ құтандар қауырсынына бола көп ауланған. Аққұтан — сирек кездесетін құс.<ref name="source1"> [[Қазақ Энциклопедиясы]]</ref>


==Пайдаланылған әдебиет==
==Пайдаланылған әдебиет==
<references/>
<references/>

[[Санат:Қазақстанның Қызыл кітабына енген құстар]]


{{stub:Биология}}
{{stub:Биология}}
{{wikify}}
{{wikify}}


[[Санат:Ескекаяқты құстар]]
[[br:Egretta]]
[[Санат:Қазақстанның Қызыл кітабына енген құстар]]
[[ca:Egretta]]

[[de:Egretta]]
[[en:Egretta]]
[[af:Grootwitreier]]
[[ar:البلشون الأبيض الكبير]]
[[es:Egretta]]
[[fa:اگرت]]
[[az:İri ağ vağ]]
[[be:Чапля вялікая белая]]
[[fi:Haikarat (suku)]]
[[be-x-old:Чапля вялікая белая]]
[[fr:Egretta]]
[[hu:Egretta]]
[[br:Herlegon bras]]
[[bg:Голяма бяла чапла]]
[[it:Egretta]]
[[ka:ოყარი]]
[[ca:Agró blanc]]
[[lt:Baltieji garniai]]
[[cs:Volavka bílá]]
[[lv:Mazie gārņi]]
[[da:Sølvhejre]]
[[nl:Egretta]]
[[de:Silberreiher]]
[[pl:Egretta]]
[[es:Ardea alba]]
[[pt:Egretta]]
[[eo:Granda egretardeo]]
[[fo:Silvurhegri]]
[[ru:Белые цапли]]
[[sv:Egretta]]
[[fr:Grande Aigrette]]
[[fy:Grutte Wite Reager]]
[[uk:Чепура]]
[[zh:白鹭属]]
[[gl:Garza branca]]
[[ko:대백로]]
[[zh-min-nan:Pe̍h-lêng-si]]
[[hr:Velika bijela čaplja]]
[[it:Casmerodius albus]]
[[pam:Tagak]]
[[ku:Şaqaviyê spî yê mezin]]
[[lv:Lielais baltais gārnis]]
[[lt:Didysis baltasis garnys]]
[[hu:Nagy kócsag]]
[[mi:Kōtuku]]
[[ms:Burung Bangau Besar]]
[[nl:Grote zilverreiger]]
[[ja:ダイサギ]]
[[no:Egretthegre]]
[[pms:Egretta alba]]
[[pl:Czapla biała]]
[[pt:Garça-branca-grande]]
[[qu:Hatun waqar]]
[[ru:Большая белая цапля]]
[[simple:Great Egret]]
[[sk:Beluša veľká]]
[[sl:Velika bela čaplja]]
[[fi:Jalohaikara]]
[[sv:Ägretthäger]]
[[th:นกยางโทนใหญ่]]
[[tr:Büyük ak balıkçıl]]
[[uk:Велика біла чапля]]
[[zh-yue:大白鷺]]
[[zh:大白鹭]]

22:53, 2011 ж. тамыздың 5 кезіндегі нұсқа

Үлкен аққұтан

Амандық күйі

Least Concern (IUCN3.1)  [1]
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Жануарлар
Жамағаты: Хордалылар
Табы: Құстар
Сабы: Ескекаяқты құстар
Тұқымдасы: Ardeidae
Тегі: Ardea
Түрі: A. alba
Екі-есімді атауы
Ardea alba
Linnaeus, 1758
     Breeding      Resident      Non-breeding
     Breeding      Resident      Non-breeding
Синонимдері

Casmerodius albus
Egretta alba

Үлкен аққұтан (лат. Ardea alba) – ескекаяқты құстар отрядының құтандар тұқымдасына жататын ірі әрі өте сақ құс.

Қазақстанның оңтүстік аймағында таралған. Жайық бойын, ҚамысСамар өзендері, БалқашАлакөл ойысында жатқан көлдер жағалауларын мекендейді. Түсі ақ, салмағы 1,5 кг, қанатының ұзындығы 40-45 см болады. Қимылы баяу, үн шығармайды. Олар топтасып тіршілік етеді, ұя салар кезінде қамыстың арасында шағын топ немесе жеке-жеке жұп құрады. Мекиені 3-5 ақ, көкшіл тартқан жұмыртқа салады да, оны екеуі кезектесіп басып шығарады. Балапандарын 45 күн ұяда асырайды. Ақ құтан балықпен, көлбақалармен, көкқасқа шегірткемен, инеліктермен, жәндіктермен және олардың дернәсілдерімен, ұсақ кеміргіштермен, кесірткелермен қоректенеді. Аққұтан – жыл құсы. Қазақстанға наурыз айында ұшып келеді де, қазан айында жылы жаққа ұшып кетеді. Кейбір А құтандар Қазақстанның оңтүстігіндегі қатпайтын өзендердің бойында қыстап қалады. Бір кезде Ақ құтандар қауырсынына бола көп ауланған. Аққұтан — сирек кездесетін құс.[2]

Пайдаланылған әдебиет

  1. BirdLife International Casmerodius albus. IUCN Red List of Threatened Species. Version 3.1. International Union for Conservation of Nature (2010). Тексерілді, 6 наурыз 2011.
  2. Қазақ Энциклопедиясы

Үлгі:Stub:Биология