Ауырлық күшінің әрекетінен сұйықтар мен газдарда болатын қысым

Ауырлық күшінің әрекетінен сұйықтар мен газдарда болатын катты денелерде қысым - сұйықтың өз ішінде де кысым болады: сұйық ауырлык күшінің ықпалында болады да, сұйықтың төменгі кабаттарына оның жоғарғы қабаттарының салмағы әрекет етеді. Ыдыс ішіндегі сұйықты ойша бірнеше қабатқа бөлеміз де мынадай қорытынды жасаймыз: жоғарғы d қабатқа оны екінші қабатқа қысddddып басатын, сөйтіп оған белгілі бір қысым түсіретін ауырлык күші әрекет етеді. Екінші с қабаты бұл қысымды Паскаль заңы бойынша төмен карай және барлық асаққа бірдей таратады; оның үстіне бұл қабатқа оны үшінші Ь кабатка кысып басатын ауырлык күші әрекет етеді. Олай болса, үшінші кабаттан түсетін қысым алдыңғы екі кабаттағы кысымдардың косындысына тең. Сондықтан ең үлкен кысым тереңдіктегі кабатқа түседі. Сөйтіп, сұық қабаты неғұрлым төмен (тереңде) орналасқан болса, ондағы ауырлық күші әрекетінен болатын қысым согұрлым улкен болады деген корытындыға келеміз. Егер судың орнына басқа кез келген сұйық алынса да, бәрібір, нәтиже сондай болар еді. Ал газдарға келетін болсақ, бұл жағынан алғанда, олардың сұйықтардан езгешелігі жоқ. Газдың да салмағы бар. Бірақ газдың тығыздығы сұйықтың тығыздығынан жүздеген есе кем екенін есте ұстау керек. Ыдыстағы газдың салмағы өте аз, сондықтан да оның «салмақтық» қысымын көп жағдайда елемеуге болады. Сұйык ішіндегі кысымның тереңдікке тәуелді болатынын адам суға сүңгу кезінде есте ұстауы қажет. Арнайы жаттығусыз үлкен тереңдікке түсу мүмкін емес, өйткені жоғары қысымның әсерінен адам каны атмосфералық азотпен канығады. Судың бетіне тез көтерілуге де болмайды, себебі қысымның кенеттен азаюынан азот көпіршік түрінде каннан бөлініп шығады, яғни кан кайнағандай болады. Азот көпіршіктері кан тамырларын бітеп тастайды да, көп жазғдайда адамды ауыр науқасқа шалдықтырады. Егер сүңгуір өзін нашар сезіне бастаса, оны барокамераға орналастырады. Ондағы ауаның қысымы өте жоғары. Сол жерде белгілі бір уакыт ұстағаннан кейін кысымды біртіндеп калыпты деңгейге түсіреді. Енді сұйықтың ыдыс түбіне және қабырғаларына түсіретін қысымын есептеуді қарастырайық. Қысымды есептеп шығару үшін қысым күшін ол әрекет ететін беттің ауданына белу керек екені бізге мәлім.